چکیده:
فال همواره در زندگی بشر وجود داشته و به عنوان معرفتی حاشیهای، در گوشه و کنار جامعه به زندگی خود ادامه داده است. در سالهای اخیر، گسترش و تنوع موضوع فال، ورود آدمهای تحصیلکرده و با موقعیت اجتماعی بالا به فالگیری و استفاده از گفتمان رسمی- علمی، برای طرد فال سبب شده است که پرداختن به این موضوع اهمیت یابد.مقاله حاضر میکوشد، با استفاده از نظریه نظم گفتار فوکو و تحلیل گفتمان، ابتدا به سازوکارهایی که گفتمان رسمی- علمی برای طرد و غیرحقیقی جلوه دادن فال استفاده میکند، بپردازد و سپس با بهرهمندی از گفتار کنشگران فالگیری، معرفتی که فال ارائه میدهد و همچنین دنبالهروندگان آن را با گفتمان علمی فال مقایسه کند.از جمله سازوکارهای فوکویی که گفتمان علمی-رسمی فال، در جهت طرد گفتمان غیررسمی بکار میبندد، کنارگذاری و تفسیر است. برحسب این دو سازوکار، فال، غیرحقیقی، غیرواقعی و شیادی است و کنشگران آن سادهاندیش و فاقد بینش علمی پنداشته میشوند. درحالیکه، کنشگران گفتمان غیررسمی که اغلب تحصیلکرده هستند به فایدهمندی فال در زندگی روزمرهشان اشاره میکنند.
خلاصه ماشینی:
"در سالهای اخیر، گسترش و تنوع موضوع فال، ورود آدمهای تحصیلکرده و با موقعیت اجتماعی بالا به فالگیری و استفاده از گفتمان رسمی- علمی، برای طرد فال سبب شده است که پرداختن به این موضوع اهمیت یابد.
فالگیری به کدام نیازهای اجتماعی پاسخ میگوید و چه نوع معرفتی را ارائه میدهد؟ در این مقاله گفتمان علمی و رسمی را در کنار هم قرار دادیم، چون همانگونه که در ادامه به آن پرداخته میشود، گزارههایی که توسط علم تولید میشوند، با گزارهها و پارهگفتارهای گفتمان رسمی، در به حاشیه راندن گفتمان دیگر ترکیب میشوند.
از جمله سازوکارهای گفتمان علمی جهت طرد فالگیری این است که؛ رشته علمی موضوع و روش درست (به زعم خودش) تعیین میکند و امکان طرح موضوعات دیگر را غیر ممکن می سازد.
مهمترین پیامد سخنان کنشگران عرصه فالگیری این است که؛ همانگونه که علم رسمی میتواند در جامعه وجود داشته باشد و بر روی افراد تأثیر بگذارد، هر گروه و گفتمان دیگری نیز مجاز است سخن بگوید و قضاوت نهایی درباره نتیجهدار بودن فال به مردم واگذار شود.
همچنین، گزارههای این گفتمان چنین روایت میکنند که؛ تنها راه دستیابی به حقیقت، ابتدا ریشهکن کردن هر آنچه تحت عنوان فال است (سرکوب گفتمان غیررسمی فالگیری) و سپس، ترویج علم و دانش و مبارزه با چنین پردهای برای اینکه کسی به سمت فالگیری گرایش پیدا نکند."