چکیده:
شهد النثر العربی منذ أقدم العصور إلى یومنا هذا تقلبات کثیرة تجلّت فی مختلف الأسالیب و
الفنون، و خلّف نتاجات أدبیۀ قیّمۀ. ظهر فی القرن الرابع الهجري نوع أدبی جدید تسمّی المقامۀ. تعتبر
المقامۀ إحدى فنون الأدب العربی النثریۀ و الغرض منها تعلیم الإنشاء للناشئۀ. قد انحصر هذا التعلیم
باللغۀ و البیان أولاً ثمّ تناول شتّی المعارف الشائعۀ فی کلّ عصر حدیث تناول منها : الحکایات و
النوادر و المطایبات، بینما لا تخلو من جوانب تاریخیۀ و حکمیۀ و أدبیۀ. تعدّ مقامات الحریري أهم
نموذج أدبی ظهر فی العصر العباسی بعد مقامۀ بدیع الزمان الهمذانی و التی تبلغ عدد مقاماته خمسین
مقامۀ کلّها حکایات درامیۀ تفیض بالحرکۀ التمثیلیۀ التی کتبت فی ظلال مذهب التصنّع و عقده.
هذه المقالۀ محاولۀ من خلال المنهج الوصفی- التحلیلی لدراسۀ أسلوبیۀ فی المقامۀ السمرقندیۀ
فی المستوي الصوتی و الترکیبی و الإیقاعی، حیث قام الباحثان بإحصاء الأصوات و الجمل فی هذة
المقامۀ لتبیین جمالیۀ الصوت و الجمل و مواضع الإیقاع فی المقامۀ السمرقندیۀ. و النتائج تدلُّ علی
التناسب بین الأصوات و الجمل مع دلالاتهما فی هذه المقامۀ کما أنّها تدلّ علی وجود مواقع الإیقاع
فیها.
نثر عربی، از زمانهای گذشته تاکنون، دگرگونیهای فراوانی را در انواع سبکها و فنون مختلف تجربه کرده و آثار ادبی ارزشمندی را به جا گذاشته است. در قرن چهارم هجری، یک ژانر ادبی جدید با عنوان مقامه به وجود آمد. مقامه یکی از فنون نثری در ادبیات عرب است که
در آغاز هدف از آن، آموزش اصول نویسندگی بوده و بعدها شامل همه علوم رایج زمان شد به طوری که علاوه بر حکایات و نوادر، دربردارنده مسائل تاریخی، حکمی و ادبی نیز بود. مقامات حریری بعد از مقامات بدیع الزمان همدانی، از مهمترین نمونه های ادبی در عصر عباسی به شمار میروند که تعداد آنها به پنجاه مقامه میرسد. تمام این مقامات حکایتهای درامی متصنع و سرشار از پویایی هستند.
مقاله حاضر در صدد است با تکیه بر روش توصیفی – تحلیلی، به بررسی سبک شناسی مقامه سمرقندیه در سطوح صوتی، ترکیبی و موسیقایی بپردازد و با شمارش آواها و جمله های این مقامه، زیبایی صوت، جمله ها و جنبه موسیقایی مقامه مذکور را تبیین کند. نتایج مقاله
بیان گر این حقیقت است که علاوه بر وجود موسیقی در این مقامه، میان اصوات و جمله ها با دلالت های آن تناسب وجود دارد.
Arabic prose has been witnessed many revolutionary changes in styles form from long time ago، and then so many valuable literary essays has been produced. In the fourth century a new genre called Almaqama appeared. Al-maqama is an instance of the art in the Arabic prose. The purpose of this essay was beginner education at first، but after that it included the various contemporary knowledge which dealt with tales and anecdotes while not devoid of historical aspects and judgmental and literary. Al-Hariri's Maqamat is the most important literary form appeared in the Abbasid period after Badiuzzaman Alhamadani models and their number is fifty Maqama. All of them are drama and complex and all of them are full of dynamism in the doctrine of the artificiality and his contract.
This article is a new attempt by the descriptive – analytical and is going to study the stylistic Al-Samarqandia Maqama based on the sound level، the combinational level and rhythmic level where researchers counted the sounds of the Maqama to determine the beauty of sound، phrases and rhythm aspects in this Maqama. The results indicate the rhythms in the Maqama and the proportionality between sounds and phrases with their concepts.