چکیده:
نظریههای رفتار مصرف¬کننده رفتار انسان را در جایگاه موجودی صاحب اراده و هدفمند تبیین می¬کند که بر مفروضات ویژهای مبتنی هستند. این مفروضات غالبا بر اساس بایدها و نبایدها شکل میگیرند. در اقتصاد جدید تحلیل رفتار مصرف¬کننده عموما بر این فرضها استوارند که انسان عاقل اقتصادی، فقط از انگیزه نفع شخصی تاثیر میپذیرد، و هدف وی، حداکثر ساختن رضایت خاطر حاصل از مصرف کالاها و خدمات است. او کالاهای گوناگون را بر اساس میزان مطلوبیت آنها دستهبندی کرده، با عقل حسابگر خود، بهترین راه دستیابی به حداکثر مطلوبیت را تشخیص میدهد. اتخاذ این فرض ها در چارچوب ارزشهای مورد قبول مکتب سرمایهداری، ممکن است به طور کامل منطقی به نظر آید؛ لیکن با دقت نظر در عقاید و ارزشهای اسلامی به فروض دیگری دست مییابیم که این فروض مبین تحلیل رفتار مصرف کننده مسلمان میباشد. بحث این مقاله، بررسی این مفروضات در چارچوب ارزشهای حاکم بر جامعه اسلامی و قیود برآمده از تعالیم اسلامی و ارائه یک مدل ریاضی جامع از مصرف فرد مسلمان، مبتنی بر این قیود و فروض اسلامی است.
The theories of consumers’ behavior indicate the human behavior as a creature having will and aim. These involve particular assumptions that very often are based on what should be done and what should not be done. In the modern economic theories، the analysis of the consumers behavior is based on this fact that a rational economic man only minds his own interests and profits and tries to maximize his utility from the goods and services. He ranks the various commodities according to the utility and degree of satisfaction، and then chooses the optimum way to have the highest satisfaction. While from the viewpoint of capitalism، these hypotheses may sound reasonable and acceptable، the Islamic thought and values lead to an alternative set of assumptions that all of these imply a different framework for the analysis of the typical Muslim consumption behavior. This article comprehensively surveys Islamic values and constraints on consumption behavior، and then constructs a mathematical model of optimization based on these assumptions.
خلاصه ماشینی:
با توجه به این ویژگیها،انسان مفروض در نظریه رفتار مصرفکننده مسلمان، فردی است که در پرتو اعتقاد به اصالت خداوند و نقش جانشینی انسان،برنامه تخصیص درآمد خود را براساس جلب رضایت خداوند و اطاعت از احکام و دستورهای او پی میریزد و با اعتقاد به جهان آخرت و هویت فردی-اجتماعی خویش،منافع آخرتی و رفاه حال همنوعان را مدنظر قرار میدهد.
به نحوی که مواردی چون قاعده عدم افراط و تفریط،تبیین سطوح مصرف از راجح تا ممنوع، نفی ریاضتهای زیانآور،اجتناب از اسراف و تبذیر و لزوم حذر کردن از تجمل پرستی و رفاهزدگی،که در بخشهای پیشین بطور تفصیلی مورد توجه قرار گرفتند، همه و همه نوعی ورود جدید و متفاوت از موارد پیشین را به مدل ریاضی مصرف دارند و متضمن برخی از مولفههایی هستند که از نظرگاه اسلام،سعادت محوری الگوی مصرفی فرد مستلزم توجه به این نوع از قیود خواهد بود.
با در نظر گرفتن همه ملاحظات فوق در مدل ریاضی ارائه شده،تابع مطلوبیتی که بردار کالاهای خاص خود از جمله مصارف اجتماعی را در خود دارد با اعتقاد به جهان واپسین بین زمان صفر و بینهایت(زندگی این دنیایی و آن دنیایی مسلمان)با فرض قیود فوق حداکثر میگردد و برای ادامه کار و به عنوان مبنا در تحقیقات آتی پیشنهادات زیر مطرح میگردد: 1.