چکیده:
این تحقیق، بعد از بیان مطالب مقدماتی، از قبیل معناشناسی واژگان، ضمن بررسی مشترکات دیدگاه فریقین، به تبیین نظرات اختصاصی آنها پرداخته است. از دیدگاه پیروان مکتب خلفا، در بحث سند، این حدیث حداقل از سه طریق نقل شده و به طور اجمال ثابت شده که هر یک از روات مورد اعتماد بودهاند. روایان یکی از این طرق، به صورت مفصل، ارزیابی و ثابت شده که همة راویان آن از دیدگاه علمای رجال اهل سنت ثقه هستند. در جهت محتوا، اتفاق نظری از دید آنان وجود ندارد. در این موضوع که مراد از امام چه کسی است گفتهاند، پیامبر یا قرآن یا هر حاکم و... راجع به دیدگاه پیروان مکتب اهلبیت^ نیز طی دو قسمت، بحث سندی و دلالی حدیث طرح و سند عالی ارزیابی شده است. در بعد مضمون نیز دیدگاه دانشیان پیروان مکتب اهلبیت متحد و بیان کننده یک معناست: مراد از امام کسی است که منصوب از طرف خدا و دارای ویژگیهای خاص است. این مفهوم از این حدیث قابل استخراج است، بلکه این روایت نبوی، با توجه به واژههای به کار رفته در آن، غیر از این معنا نمیتواند داشته باشد.
خلاصه ماشینی:
"شرح و توضیح برخی از دانشمندان اهل سنت محمد بن حبان (م354ق) وی در این زمینه گفته است: معنای «مات میتة جاهلیة» این است که هرکسی بمیرد و اعتقاد نداشته باشد برای او امامی است که مردم را به سوی اطاعت و فرمانبرداری خدا، دعوت بکند تا در پیشامدها، قوام اسلام به او باشد، در عین حال بر عکس، از کسی پیروی کند که چنین وصفی نداشته باشد، مرگ چنین کسی، مرگ جاهلیت است (ابن حبان، همان: 1238).
. جمعبندی دیدگاه شیعه ایناستکه امام در این روایت، کسی است که به عنوان جانشین رسول خدا، ریاست عامه بر امور دین و دنیای مردم دارد، مرجعیت علمی داشته و مصون از خطاست، از طرف خدا به عنوان حجتی در کنار قرآن به مردم معرفی شده است و هیچگاه، حتی در زمان ما، زمین از وجود او خالی نبوده و نیست.
اما کسی که هیچ یک از شرایط فوق را ندارد و با انتخاب عدهای همراه با زور و تهدید یا انتصاب توسط امام قبلی (فاقد شرایط) و یا زور و کشتار و یا ارثی، خود را رهبر و پیشوا و جانشین رسول خدا معرفی میکند، در حالی که نه شایستگی علمی او از بقیة افراد عادی بالاتر و نه از نظر عملی مصون از خطا و لغزش است، چگونه میتواند رهبر و پیشوای دیگران به سوی حق و حقیقت باشد و چگونه میتواند مصداق این حدیث شریف باشد که عدم شناخت او موجب مرگ در جاهلیت شود؟ امامی که شناختن او و در نتیجه اطاعت و پیروی از او در همة امور، سبب رفتن به بهشت میشود، امامی نیست که به وسیلة مردم انتخاب میشود، بلکه پیشوایی است که از جانب خداوند توسط پیامبر| به مردم معرفی شده است."