چکیده:
«سنتها» دستکم از چهار حیث موضوع، عاملان، آثار، اهداف «اجتماعی» خوانده میشوند. مطالعه روشمند سنتها هم ما را به طرح یک نظریه دینی در جامعهشناسی دلگرم میکند وهم در کنترل جامعه و رخدادهای اجتماعی مدد میرساند و هم دسترسی به مدینه فاضله دینی را آسانتر میسازد.روش مطالعه سنت باید هم با تفسیرهای قرآنی همسو باشدو هم با الگوهای روشی متعارف در علوم اجتماعی. کیفی بودن مفاهیم و متغیرهای سنت، نیازمند بهرهگیری از روشهای مطالعه کیفی و نیز غیبی، ماورایی و متکی بودن بر متون دینی، اقتضای روش «تحلیلمحتوی»، بهخصوص «تحلیلساختاری» است. در تحلیلساختاری ارائه یک چارچوب انتزاعی ضروری است. از اینرو برای مطالعه سنت چارچوبی مناسب است که اولا، حضور خداوند در سلسله علل را توجیه کند و ثانیا، فعال بودن اراده انسان را نیز مورد توجه قرار دهد، ثالثا، به رابطة علی میان دو پدیده توجه کند و رابعا، میکانیسمهای تحقق سنت را جستجو نماید. همچنین انتزاعی بودن مفاهیم سنت، مفهومسازی آنها را ضرورت میبخشد؛ مفهومسازی به معنای تجزیه مفاهیم از سطح انتزاعی به سطح عینی و مشاهده پذیر است. مفهومسازی قرآنی بهترین روش برای مفهومسازی مفاهیم سنتها است.
Traditions' can be seen from four angles: subject matter، factors، effects and social objectives. A methodical examination of the traditions can contribute to developing a religious theory، controlling social activities and events and making easier the access to religious Utopia.
The method of the study of traditions should not be in accord with the methodological approaches used in sociological studies، but it shouldbe in consistency with the Qur'an commentaries. Due to the qualitative characteristic of the meanings and variables of tradition، it is necessary to use qualitative methods of study that take into account
the Unseen and metaphysics، and when we want to refer to religious sources، we have to use a "content analysis" method especialy "structure analysis". In case of using "structure analysis"، we should have an abstract framework. So، in order to study a 'tradition'، we have to look for a proper framework that shows why the series of causes are ascribed to the Divine، attends to the active nature of man's will،observes the existence of causal relation between two phenomena، and explores the mechanism of actualization of tradition. nature of the meanings of 'tradition' requires conceptualization; that is
anaylizing the concepts from an abstract level into an observable،
objective level. Qur'anic conceptualization is considered the best type
of conceptualizing the meanings of traditions.
خلاصه ماشینی:
"نوشتهها و تحقیقات فراوانی در این زمینه صورت گرفته است، اما آنچه که در اغلب نوشتهها جای آن خالی است؛ توجه به مطالعه روشمند سنتها است؛ زیرا اغلب آنها صرفا با روش تفسیری نگاشته شده و به محورهای اجتماعی توجه نکرده است آن دسته از نوشتهها، که به محورهای اجتماعی سنت توجه کرده اند، از ارائه و طرح روشی که هم با تفسیر قرآن سازگار باشد و هم با روشهای مطرح در علوم اجتماعی قطع رابطه نکند، دریغ و یا غفلت ورزیدهاند.
ذکر این دستهبندی به این دلیل ضرورت است که مطالعه سنتها، به منظور به دستآوردن قوانین حاکم بر جامعه و تحت کنترل قرار دادن آن و همچنین ارائه راهکارهایعملیاتی برای مدیریت بهتر جامعة انسانی، وقتی میسور است که محور مطالعات ما،سنتهایی باشد که انسان بتواند در تحقق آن اثر بگذارد و نتایج مترتب بر رفتار را با تغییر در الگوی رفتار متحول سازد.
با توجه به ویژگیهای ذکر شده و با توجه به اینکه غرض از مطالعه سنتها، صرف شناخت تأثیر پدیدهها بر همدیگر و یا شناخت متغیرهای تأثیرگذار و تاثیر پذیر نیست، بلکه مقصود اصلی تحت کنترل قرار دادن جامعه و هدایت آن به سمت صلاح و مدینه فاضله دینی است، ضروری دارد که چارچوبی برای مطالعة سنتها در نظر گرفته شود که هم به خصوصیات سنتهای قرآنی توجه داشته و هم ظرفیت ارائه راهکارهای عملی و کاربردی برای مدیریت جامعه را در اختیار ما قرار دهد."