چکیده:
این تحقیق درصدد بررسی کنترل اجتماعی غیررسمی در متون دینی است. بر اساس این تحقیق، دین مبین اسلام کنترل غیررسمی را به عنوان یک اهرم کنترلی کارآمد مورد توجه قرار داده است. از منظر دین، آمال و آرزوها در نحوة رفتار تأثیر میگذارد و باورهای دینی نظیر ثواب و عقاب اخروی زمینة همنوایی افراد جامعه را فراهم مینماید. نیز اهرمهای کنترلی نظیر حیاء، ترس، تمجید و مذمت، مراقبت و امر به معروف و نهی از منکر سبب کاهش کجروی و هدایت شدن افراد میگردد.
This research seeks to study informal social control in religious texts. According to this research، informal control is considered as an effective control lever in Islam. Religion sees that dreams and aspirations affect behavior، and religious beliefs such as reward and retribution in the Hereafter can promote harmony among people. Also control levers such as modesty، fear، praise and blame، watchfulness، enjoining good and forbidding evil lead to the decrease of deviation.
خلاصه ماشینی:
"هم کنترلهای رسمی و هم کنترلهای غیررسمی را میتوان از منظر دین بحث کرد؛ اما به تناسب موضوع تحقیق، مسئله اصلی پژوهش پیشرو این خواهد بود که نظر دین راجع به کنترلهای غیررسمی چیست؟ این پرسش به نوبه خود دو سؤال فرعی دیگری به دنبال خواهد داشت که در طول تحقیق سعی میگردد پاسخی برای آنها به دست آید: یکی اینکه کنترل غیررسمی به عنوان یک اهرم کنترلی، اصلا مورد تأکید دین بوده است یا خیر؟ و دیگر اینکه در صورت مثبت بودن جواب پیشین سازوکاری که دین در قالب کنترل غیررسمی پیشنهاد میکند کدام است؟ مفهوم شناسی «کنترل غیررسمی» در مقابل «کنترل رسمی» مطرح میگردد.
چارچوب نظری دینی بررسی رابطه کنترل و همنوایی از منظر دین، وابسته به این است که ابتدا به عناصر اساسی دین توجه نموده و سپس رویکرد دین را نسبت به کنترل با تفکیک قلمرو کنترلهای دینی از غیر دینی مشخص کرد؛ یعنی برای رسیدن به یک چارچوب نظری دینی در باب کنترل، سه گونه مواجهه با دین ضروری است: اول اینکه مشخص گردد آن دسته از عناصر اساسی دین که هم هنجارهای اجتماعی را دسترسپذیر میسازد و هم بازخورد نظارتگرانه به همراه دارد چیست؟ ثانیا با بررسی محتوای دین، نقشهای کنترلی عناصر دینی را جستوجو کرد و در گام سوم عناصر کنترلی غیردینی را از چشمانداز دین پویید.
توجه اکید به ثواب و عقاب به عنوان نتایج افعال و تأکید بر اینکه خداوند در قیامت برای درستکاران پاداش و برای بدکاران عذاب در نظر گرفته است، گویای اهمیت نقش کنترلی ثواب و عقاب به عنوان کنترل غیررسمی و کارآمد بودن آن در هدایت افراد است."