چکیده:
یکی از اصلی ترین ارکان و اصول ادیان توحیدی، اصل نبوت است که خود مبتنی بر وحی است. در اینکه حقیقت وحی چیست و تنزل و دریافت آن چگونه است، آیا از سنخ کشف و شهودهای عرفانی است که از طریق تهذیب نفس به دست می آید یا با آن متفاوت است؟ میان متفکران اسلامی و غیراسلامی دیدگاه های متفاوتی مطرح شده است، که به دلیل اهمیت این موضوع و نیز طرح شبهات متعددی که گاه به عارفان هم نسبت داده می شود، در این نوشته می کوشیم تا با طرح دیدگاه یکی از برجسته ترین عارفان مسلمان، یعنی ابن عربی، به این مسئله و پاسخ برخی شبهات مربوط به آن بپردازیم. بنابراین هدف این نوشته تبیین دیدگاه عرفان در زمینه حقیقت وحی، نزول و دریافت آن و پاسخ به برخی شبهات مربوط به آن است. آنچه از این تحقیق به دست می آید این است که وحی حقیقتی دور از دسترس عرفا و موهبتی الهی است که به هر یک از بندگانش که بخواهد عطا می کند؛ بنابراین هیچ کس از راه تهذیب نفس و مجاهدت و ریاضت نفسانی به آن دست نمی یابد. وحی حقیقتی است که از سوی خدای متعال نازل می شود و تنزیل آن جز به اراده او انجام نمی گیرد و فرشتگان وحی نیز جز با امر الهی بر هیچ کس فرود نمی آیند و نقش انبیا و قوای وجودی آنان در طی نزول وحی فقط اظهار و نمایاندن آن است و هیچ گونه فاعلیتی ندارند و حتی الفاظ وحی قرآنی نیز از جانب خداوند القا شده است. بنابراین نه ذهنیات پیامبر و نه فرهنگ زمانه ایشان در حقیقت وحی تاثیری نداشته است.
خلاصه ماشینی:
"/> بنابراين وحياي كه به انبيا نازل ميشود حقيقت و واقعيتي است كه كموبيش در همه اشيا وجود دارد؛ ولي داراي درجات و مراتب بوده، که حد اعلاي آن که موضوع بحث اين نوشتار است، وحي نبوي است<EndNote No="180" Text=" مرتضي مطهري، مجموعه آثار شهيد مطهري، ج4، ص345-350؛ علامه طباطبايي، الميزان في تفسير القرآن، ج12، ص292.
(محيالدين ابنعربي، فتوحات(14جلدي)، ج12، ص329)"/> او در جاي ديگر دربارة اولين وحياي که بر انبيا نازل ميشود ميگويد: وحي، انزال معاني مجرد عقلي ـ در خواب يا بيداري ـ در قالبهاي حسي مقيد در مرتبه خيال است، و از مدرکات حس در مرتبه محسوس و مرتبه خيال است: «انزال المعاني المجردهْْ العقليهْْ في القوالب الحسيهْْ المقيدهْْ في حضرهْْ الخيال، في نوم كان أو يقظهْْ.
"/> همانطور که از عبارتهاي بالا پيداست، از ديدگاه ابنعربي انواع وحي در تمام مراتب نزول به خداوند منتسب است؛ چنانچه در جاهاي متعدد به صراحت بيان ميکند که وحي به معناي خاص ـ يعني وحي تشريعي در انبيا و رسولان ـ اختصاصي الهي است که از راه تلاش و عمل و کشف به دست نميآيد، بلکه فضل و نعمتي از جانب خداوند ميباشد<EndNote No="217" Text=" محيالدين ابنعربي، فتوحات(14ج)، ج8، ص360.