چکیده:
چشم انداز تحولات سیاسی جهان عرب، با توجه به جنبش های اعتراضی اخیر،
تابع متغیرهای متعددی است. نیروها یا کنش گران خارجی مجموعه ای از مهمترین
متغیرهایی هستند که آینده سیاسی جهان عرب را تحت تاثیر قرار داده اند. نحوه
موضع گیری و دخالت کنش گران خارجی- شامل دولت ها، نهادهای بین المللی دولتی
و کنش گران غیردولتی- در امور کشورهای عرب درگیر با اعتراضات، تابع متغیرهای
دیگری است که امنیت و منافع اقتصادی در راس آنها قرار دارند و سپس، ملاحظاتی
چون دموکراسی، حقوق بشر و رهایی از سلطه قدرت های بزرگ مطرح می شود. در
عمل، بیشتر دخالت ها از سوی کنش گران دولتی صورت گرفته و این دخالت ها، اکثرا
به نفع هواداران تحولات بوده است.
خلاصه ماشینی:
نحوه موضع گيري و دخالت کنش گران خارجي- شامل دولت ها، نهادهاي بين المللي دولتي و کنش گران غيردولتي- در امور کشورهاي عرب درگير با اعتراضات، تابع متغيرهاي ديگري است که امنيت و منافع اقتصادي در رأس آنها قرار دارند و سپس ، ملاحظاتي چون دموکراسي، حقوق بشر و رهايي از سلطه قدرتهاي بزرگ مطرح مي شود.
قاعده سادهاي که براي ايالات متحده و متحدان آن مطرح ميباشد، عبارتست از اينکه ، اگر تحولات سياسي جهان عرب ، به افزايش دولت هاي مخالف يا تضعيف دولت هاي هماهنگ با سيستم بيانجامد، تهديدات احتمالي عليه سيستم بين الملل افزايش يافته و به تبع آن، امنيت ملي آنها نيز با تهديدات بيشتري مواجه مي گردد.
اين وابستگي، محدود به دولت هاي خاصي نظير کشورهاي توسعه نيافته نيست ، بلکه همه کشورهايي که به نوعي درگير در عرصه مراودات اقتصادي آزاد هستند و در شبکه اقتصاد آزاد بين المللي فعاليت دارند، به خصوص قدرتهاي سرمايه داري، لاجرم در جهان خارج منافعي داشته و به آنها وابستگي دارند.
نگراني از رسوخ مدرنيته به شئون مختلف زندگي مسلمانان، يکي از انگيزههاي اساسي نيروهاي اسلامگرا بوده که در کنار آن، متغيرهاي ديگري نظير سياست هاي تهاجمي قدرت هاي غربي در جهان اسلام، تجزيه ممالک اسلامي، تقويت جريان ريشه دار اسلامهراسي در ممالک غيراسلامي و تشکيل دولت اسرائيل تحت حمايت غرب، موجب راديکالشدن آنها شده است .
در حالي که موضع ايران در قبال تحولات جهان عرب به روسيه و چين نزديک تر بوده و ايران نيز مشابه اين دو قدرت تلاش ميکند از بهرهبرداري توسعه طلبانه غرب در منطقه جلوگيري به عمل آورد، موضع و نحوه دخالت اسرائيل و عربستان سعودي ، به قدرت هاي غربي شباهت بيشتري دارد.