چکیده:
در طول تاریخ اسلام، احادیث و اخبار و استناد به آنهـا پس از قـرآن، موثق ترین سخن اعتقادی بوده است و علاوه بر آن که محدثان و عالمان در تداول و حفظ آن کوشیده اند شاعران عرب و عجم نیز به خاطر استواری و فصاحت کلام خویش از آنها بهره برده اند. استفاده از احادیث و آیات علاوه بر این که بر جزالت و فصاحت کلام می افزاید، آرایش لفظی و معنوی را نیز به دنبال دارد بنابراین شاعران بسیاری از احادیث و مضمونشان تاثیر پذیرفته اند که مولوی سرآمد آنهـاست. در میـان آثـار مولـوی، غزلیـات شمس ــ چـون سایر آثـارش ــ مجلای مناسبـی در اثر پذیری از احادیث به شمار می آید و این امر یکی از بسترهای جاودانگی مولوی است.
خلاصه ماشینی:
(احاديث و قصص مثنوي ، ص ٥٨٣؛ شهاب الأخبار، ص ١٧؛ نهج الفصاحۀ (مجموعه کلمات قصار حضرت رسول )، ٥٣٢) هرچ دادي عوض نمي خواهي گـــر چه گفتند السماح رباح (520) سماح آمد رباح از قول يزدان که عشقي به ز صد قنطار برجه (2341) مولوي در اين بيت حديث فوق را قدسي مي داند ولي در مثنوي آن را از قول حضرت رسول (ص ) معرفي مي کند: تا به گفتة مصطفي شاه نجاح الســماح يا اولي النعمي رباح ِ 60 (مثنوي ، ج ٢، ٣٥٧٢) گاهي معانييي در ابيات ديده مي شود که خاستگاهي در کتب احاديث دارد؛ مثلا: زين گونه درگشايي داده تو را رهايي از حبـــــس خاکداني مـــکدر مکدر (1112) من از براي مصلحت در حبس دنيا مانده ام حبس از کجا من از کجا مال که را دزديده ام (1372) تا کي به حبس اين جهان من خويش زنداني کنم وقــــت است جــــان پاک را تا مير ميداني کنم (1391) عنه عن محمد بن عليٍّ عن إبراهيم الحذاء عن محمد بن صغير عن جده شعيب قال سمعت أبا عبد الله (ع ) يقول الدنيا سجن المؤمن فأي سجن جاء منه خير (اصول کافي ، ج ٣، ص ٣٤٩، روايـت ٧ ؛ بحار الأنوار الجامعـۀ لدرر أخبار الأئمـۀ الأطهار، ج ٦٥، ص ٢٢١ ؛ الکافي ، ج ٢، ص ٢٥٠ ؛ مشکاة الأنوار في غرر الأخبار) امام صادق (ع ) مي فرمود: دنيا زندان مؤ من است و از چه زنداني خير و خوشي آيد؟ الدنيا سجن المؤمن و جنۀ الکافر (جامع صغير، ج ٢، ص ١٦؛ کنوزالحقائـق ، ص ٦٤؛ اعتقادات الإماميه و تصحيح الاعتقاد، ج ١، ص ٥٢ ؛ بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئم الأطهار، ج ٤٣، ص ٣٤٦ ؛ ج ٤٤، ص ٢٩٧ ؛ ج ٦٣، ص ٣٣٣ ، ج ٦٤، ص ٨٠ ، ٢٣٢ و ٢٣٨؛ ج ٦٥ ،ص ٢٢١؛ ج ٧٠ ، ص ٩٩ ؛ ج ٧٤، ص ٥٤، ص ٨٠ و ص ١٥٩؛ پيام پيامبر ، ١١٨، ١٤٠ و ٧٧٨ ؛ تحف العقول عن آل الرسول ، ص ٥٣؛ جامع الأخبار، ص ٨٥ و ١٢٨ ؛ تسلية العباد، ص ٢٢ ؛ مصباح الشريعه ، ص ١٩؛ مکارم الأخلاق ، ٤٣٩ و ٤٦١ ؛ من لا يحضره الفقيه ، ج ٤، ص ٣٦٣؛ نهج الخطابة (سخنان پيامبر ص و اميرالمؤمنين ع )، ج ١ ، ص ٤١٣ و ٤٨٨ ؛ تفصيل وسائل الشيعه إلي تحصيل مسائل الشريعه ، ج ١٦، ص ١٧) 61 دنيا زندان مؤمن و بهشت کافر است .