چکیده:
شعر بلند روایی لاله رخ نوشته توماس مور شاعر ایرلندی داستان سفر شه دختی جوان و دلدادگی او به فرامرز، شاعر جوانی است که در مسیر سفر داستان هایی از سرزمین ایران روایت می کند. دوران حیات شاعر مصادف با حکومت ناپلئون، سلطنت جورج سوم و نیز استعمار ایرلند توسط انگلیس است و آن چه در بررسی شعر لاله رخ جالب می نماید گزینش هدفمند وقایع تاریخی ایران، داستان های کهن فارسی و متون اسلامی، و تطبیق آن با فضای سیاسی زمان و مکان شاعر است که در حیطه نظریه شرق شناسی ادوارد سعید (1979) قابل بررسی می باشد. شرق شناسی به بررسی نحوه تعامل متون شرق نگر غربی با عناصر شرقی می پردازد و طرح آن دریچه جدیدی بر مطالعه و احیای متون ادبی نویسندگان و مستشرقان غربی قرون هجده و نوزده میلادی گشوده است.
خلاصه ماشینی:
"W yb teiluJ dna oemoR مور روایت داستان نخست را با توصیف مقنع آغاز میکند:«بر سیمای وی نقابی نقرهگون آویخته است تا دیدگان موجودات فانی از درخشش صورت وی در امان باشد»(مور،1817:10)و در ادامه داستان به شرح حال مقنع و عقاید وی و پیروانش میپردازد و به اینمطلب اشاره مینماید که آنان در صدد احیای آیین و سنن خود و مبارزه با خلیفهاند و«بهنشانه نفرت از خلفای عباسی سیاهپوش،جامه سپید بر تن میکنند»(همان).
گرچه این امر میسرنمیگردد اما فرشته نگهبان دروازه بهشت قطره را دریافت میکند: {Sتهنیتهای ما بر آن دلاور باد#که جان بر سرزمین خویش بنهادS} (مور،1817:140) «این ابیات که طنین صدای مور د رعشر ملودیهای ایرلند هستند،در حقیقت شهدایراه استقلال ایرلند را تکریم مینمایند»(شرف الدین،1996:171)دیگر داستانهای ادبیاتفارسی نیز بدان جهت در لاله رخ راه یافتهاند که شاعر به مدد آنها مفاهیم مورد نظرخویش را بهگونهای غیر مستقیم به خواننده غربی یا ایرلندی استعمار شده منتقل میسازد.
«در مراسم گبرها که گرد آتشبرگزار میگردد،«دارو»به آنان آب برای نوشیدن و برگ انار برای جویدن میدهد تا آنهارا از ناپاکیهای درون پاک سازد و«مغ»بر فراز برجهایی بلند انواع خوراکی قرار میدهد؛زیرا که باور بر این است پریان و ارواح دلاوران در گذشتهشان از این خوراک لذیذ بهرهمندمیشوند»(مور،1817:214) ذکر مفاهیم اسلامی و آیات قرآن و احادیث و باورهای مسلمانان نیز اجتناب ناپذیرمینماید؛آداب و آیین مسلمانان چون تکبیرگویی به نشانه تصدیق و شادمانی(95)و اذانگویی و زیارت خوانی(300)و باورهایی چون پرسشهای قبر توسط فرشتگان مأمور(249)،و به گردن آویختن آیه قرآن جهت دفع قضا و بلا(2)مواردی هستند که مور به واسطهگزینش شرق و خصوصا ایران برای روایت داستان خویش،ناگزیر از پرداختن به آنها و ارایهتوضیحات پیدرپی برای خواننده غربی است."