چکیده:
فارابی، پایه گذار فلسفه اسلامی است و بررسی مبادی و غایات فلسفه او می تواند نقش تعیین کننده ای در تبیین اهداف تعلیم و تربیت اسلامی داشته باشد . بر این اساس، در پژوهش حاضر، ابتدا مبادی و غایات محوری اندیشه فلسفی فارابی در سه بخش هستی شناسی ، معرفت شناسی ، و ارزش شناسی ، به صورت مختصر معرفی شد. آن گاه بر اساس این مبادی و غایات ، اهداف تعلیم و تربیت فارابی ، صورت بندی و ارائه شد. برای ورود به این اهداف ، ابتدا به رویکردهای تدوین اهداف تعلیم و تربیت اسلامی ، با معرفی چند نمونه به طور مختصر اشاره شد. یافته ها نشان داد که اهداف تعلیم و تربیت در نظر فارابی ، متاثر از اندیشه فلسفی او در دو بعد فردی و اجتماعی قابل بررسی و ارائه است و این دو بعد به گونه ای در اهداف تعلیم و تربیت نقش آفرینی می کنند که نمی توان آن ها را از یکدیگر تفکیک کرد. بر این اساس ، هدف غایی تعلیم و تربیت فارابی ، رسیدن انسان به «سعادت»است. در ذیل این هدف غایی ، «اعتدال»، «تعقل»، «سلامت»، و «تعاون» نیز به عنوان اهداف واسطه ای تعلیم و تربیت فارابی تدوین و تعریف شده اند. در پایان ، پس از طرح سه موضوع مساله برانگیز مرتبط با اندیشه تربیتی فارابی ، پیشنهاداتی ملهم از اندیشه فارابی با محوریت تحول در نظام تربیتی کشور ، ارائه شده است.
خلاصه ماشینی:
بـر اسـاس يـک روايت ( پورحسن ، ١٣٨٩)،زندگاني فارابي رامي توان بـه چهـار دوره تقـسيم کـرد :دورة اول ، تولد تا چهل سالگي در خراسان بزرگ :نکتة مهم اين دوره را بايد پـرورش فـارابي در مدرسـه مروو آموختن منطق و زبان (زبان هاي يوناني و سرياني )درآنجادانست که اوبعدًا در نظاميـه بغداد آن هارا کامل مي کند.
فارابي به عنوان فيلسوفي ايراني ، مـسلمان و شـيعه مـذهب و در مقـام بنيـان گـذار فلـسفه اسلامي نقش بسيار حياتي و ماندگاري در شکل گيري وادامة حيات فلسفه اسلامي داشته ودر يک معنا تمام فيلسوفان مسلمان شاگرد او هستند؛ بر اساس مراتب فوق ،براي بررسـي انديـشة اين فيلسوف نامدار لازم است مبادي و غايات محوري انديشة اوبـه طـور مختـصر بررسـي و معرفي شود تا بر اين اساس بتوان به صورت بندي اهداف تعليم و تربيت در منظومـة فکـري او اقدام کرد.
با نظر به مطالعات انجام شده درزمينة اهداف تعليم و تربيت اسلامي کـه تعـدادي از آن هادر اين بخش از مقاله معرفي شدند، بخش بعدي مقاله ،کـه بـا اقتبـاس از الگـوي دوم يعني تدوين اهداف تعليم و تربيت بر اساس انديشة فيلسوفان و انديشمندان مسلمان ،صـورت بندي شده است ، به طور ويژه بر بيان اهداف تعلـيم و تربيـت از ديـدگاه فـارابي متمرکـز شـده است .
موضوع سوم اين است که آيااساساً اهداف واسطه اي تعليم و تربيت فارابي فردي يـا اجتماعي است ؟همان گونه که در بخش هاي قبلي گفته شد، ماهيت انسان کـه اسـاس تعلـيم و تربيت اسلامي است در فلسفة فارابي هم جنبة فـردي و هـم اجتمـاعي دارد.