چکیده:
سه دهه پایانی روزگار قاجارء شماریی از رورنامهداران، نام رورنامههایشان اسم شهرشان شد و بعدها که شناسنامه
گرفتند،نام روزنامههاء به عنوان نامخانوادگیشان به ثبت رسید. نگارنده در مقالة حاضرء سیاههای از افراد یاد شده، فراهم
آورده است؛ از آن جملهاند: محمّدحسین استخر,ء لطفالله ترفقی، حسین توفیق، محمّدحسین حیات شیرازی، صادق
رضازاده شفقء رضا رهنماء قاسم صوراسرافیل، محمود طلوع (رضا)،باقر طلیعه، محمدحسین عدالت. احمد عرفانء میرزا
آقا عصر انقلاب، مرتضی فرهنگ، حسین کمال, محمّدتقی گلستان، علیاکبر گلشن آزادی، محمّدرضا مساوات. ابراهیم
ناهیدء محمد نجات خراسانی و دهها تن دیگر. در فهرستی که تدوین شده، دو تن با نامخانوادگی آزاد دیده میشوند. یکی
ابوالقاسم آزاد مراغهای مدیر نشریههای آزاد (چاپ تبریز)، آسایش و پارسی، و دیگری عبدالقدیر آزاد سبزواری مدیر
روزنامة آز/اد (چاپ مشهد و تهران). آنچه در پی میخوانیم نگاهی اجمالی به زندگی مطبوعهنویسی و سیاستورزی
عبدالقدیر آزاد سبزواری است که به مناسبت دستیابی به اسناد نویافتهای دربارة او به نگارش درمیآید.
وجیزة حاضر در سه بخش تنظیم شده:
الف) ازندگینامه برگرفته از فرهنگ ناموران مطبوعاتی ایران, اثر متتشرنشده نگارنده این سطوره ب) اسناد نویافته درباره او؛
پ) یادداشتهای پاورقی که تکلمهای بر دو بخش نخست است.
In the last three decades of Qajar Iran، some journalists were called by their newspapers’ titles and later took them as their family names. The author of this paper has compiled a list of such journalists، including Muhammad Hussein Istakhr، Lotfollah Taraqqi، Hussein Tawfiq، Muhammsd Hussein Hayat Shirazi، Sadiq Rezazadeh Shafaq، Reza Rahnama، Qasem Sur-e Esrafil، Mahmoud Tolou’ (Reza)، Baqer Talie’، Muhammsd Hussein Idalat، Ahmad Erfan، Mirza Aqa Asr-e Inqilab، Morteza Farhang، Hussein Kamal، Muhammad Taqi Gulistan، Ali Akbar Gulshan-e Azadi، Muhammad Reza Mowasat، Ibrahim Nahid، and Muhammad Nejat Khorasani. A closer look reveals that there are two journalists called Azad in the list. One of them is Abolqasem Azad Maraghe’i، concessionaire of the Azad (published in Tabriz)، Asayesh، and Parsi newspapers. The other one is Abd al- Qadir Azad Sabzevari who held the concession of the Azad Newspaper published in Mashhad and Tehran. This research was prompted by newly-found documents on Azad’s life and is composed of three parts: his biography based on the Dictionary of Iranian Great men of Press (Qasemi، forthcoming); newly-found documents on his life; and an appendix to complete the first two parts.