چکیده:
ﺣﻜﻴﻢ ﺳﻨﺎﻳﻲ ﻏﺰﻧﻮی در اﺛﺮ ارزﺷﻤﻨﺪش، ﺣﺪﻳﻘﻪ اﻟﺤﻘﻴﻘﻪ ﺑﻪ ﺷﺮح ﻣﻄﺎﻟـﺐ و آﻣـﻮزهﻫـﺎی ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ در ﻗﺎﻟﺐ ﺷﻌﺮ و رواﻳﺖ ﻣﻲﭘﺮدازد ﻛﻪ ﺑﺮرﺳﻲ اﻳـﻦ رواﻳﺘﻬـﺎ در ﻧـﺸﺎن دادن ﺷـﻴﻮة ﺑﻴﺎن ﺷﺎﻋﺮ از اﻫﻤﻴﺖ وﻳﮋهای ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ. ﺑﺮرﺳﻲ و ﺗﺤﻠﻴﻞ رواﻳﺖ ﻳﺎ رواﻳﺖﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﺮ ﻧﺸﺎﻧﻪﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫـﺮ ﻧـﻮع رواﻳﺖ اﻋﻢ از ادﺑﻲ ﻳﺎ ﻏﻴﺮ ادﺑﻲ، داﺳﺘﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﻏﻴﺮداﺳﺘﺎﻧﻲ، ﻛﻼﻣﻲ ﻳﺎ دﻳﺪاری ﺳﺮ و ﻛﺎر داردو واﺣﺪﻫﺎی ﻛﻤﻴﻨﺔ رواﻳﺖ و ﺑﻪ اﺻﻄﻼح دﺳﺘﻮر ﭘﻴﺮﻧﮓ را ﻣﺸﺨﺺ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺑﺮﺧـﻲ 101 ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮدازان ﺑﻪ آن دﺳﺘﻮر داﺳﺘﺎن ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ.ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎیادﺑﻲ ﺳﺎل6، ﺷﻤﺎره 22، زﻣﺴﺘﺎن7831 در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺳﺎﺧﺘﺎر رواﻳﺘﻬﺎی ﺣﺪﻳﻘﻪ ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﺳـﻪ ﻋﻨـﺼﺮ ﮔﻔﺘﮕـﻮ، ﻛﻨﺶ و ﭘﻴﺮﻧﮓ ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﻛﻮﺷﺶ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺷﻴﻮة داﺳﺘﺎنﭘﺮدازی ﺳﻨﺎﻳﻲ در اﻳﻦ رواﻳﺘﻬـﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺷﻮد.
خلاصه ماشینی:
"ﻧﻤﻮﻧﺔ دﻳﮕﺮ ﺣﻜﺎﻳﺘﻲ در ﺑﺎب اﺳﻜﻨﺪر اﺳﺖ: ﮔﻔــ ـﺖ در ﭘــ ـﻴﺶ ﻣﺮدﻣــ ـﺎن اﺳــ ـﺘﺎد ـ ـ ـ ـ آن ﺷـــﻨﻴﺪی ﻛـــﻪ ﺑـــﺎ ﺳـــﻜﻨﺪر راد ﻏﺎﻓـــ ـﻞ از روز ﻣـــ ـﺮگ وز ﭘﻴـــ ـﺮی ـ ـ ـ ﻛــﻲ ﺷــﺪه ﻓﺘﻨــﻪ ﺑــﺮ ﺟﻬــﺎﻧﮕﻴﺮی ـ ــ ـ ـ ﻧﺒـ ـﻮد ﺑـ ـﺎ ﺗـ ـﻮ ﻫـ ـﻴﭻ ﻛـ ـﺲ دﻣـ ـﺴﺎز ـ ـ ــ ـ ـ ﺑــﺎز ﻋﻤــﺮ ﺗــﻮ ﭼــﻮن ﻛﻨــﺪ ﭘــﺮواز ور ﭼـــﻪ ﺷـــﺎﻫﻲ ﺑـــﻪ ﺑﻨـــﺪه ﻧﭙـــﺬﻳﺮد ﻫﺮﻛـــﺴﻲ ﮔﻮﺷـــﻪای دﮔـــﺮ ﮔﻴـــﺮد ﻫــ ـﻴﭻ ﻛــ ـﺎری ﺗــ ـﻮ ﺗــ ـﺎ ﻧﭙﻨــ ـﺪاری ـ ــ ـ ـ در ﺟﻬــــﺎن ﺑﻬﺘــــﺮ از ﻛــــﻢآزاری ﻛــــــﻪ ﻧﺒﻴﻨــــــﺪ ﻛــــــﺴﻲ از او آزار ﻋﻤـ ـﺮ ﻛـ ـﺮﻛﺲ از آن ﺑـ ـﻮد ﺑـ ـﺴﻴﺎر ـ ـ ــ ﺟـــﺰ ﺑـــﻪ ﻣـــﺮدار ﺳـــﺮ ﻓـــﺮو ﻧﻴـــﺎرد ﺗــــ ـﺎ از او ﺟــــ ـﺎﻧﻮر ﻧﻴــــ ـﺎزارد ـ ـ ـ ﺳــﺎل ﻋﻤــﺮش ﻓــﺰون ﺷــﺪی ز ﻫــﺰار ﺑـــﺎز اﮔـــﺮ ﻛﺒـــﻚ را ﻧﻜـــﺸﺘﻲ زار ﻃﻌﻤـــﻪ و ﺟـــﺎی او ﻟﻄﻴﻔﺘـــﺮ اﺳـــﺖ زاﻧﻜ ـﻪ از ﻛ ـﺮﻛﺲ او ﺿ ـﻌﻴﻔﺘﺮ اﺳ ـﺖ ـ ـ ـ ـ 701 زود ﻣﻴــــﺮد ﺑــــﺴﺎن ﺑﺎﺷــــﻪ و ﺑــــﺎز ﻫــﺮ ﻛــﻪ ﺧــﻮن رﻳﺨــﺘﻦ ﻛﻨــﺪ آﻏــﺎز )ﺣﺪﻳﻘﻪاﻟﺤﻘﻴﻘﻪ،ص892( ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎی ادﺑﻲ ﺳﺎل6، ﺷﻤﺎره22، زﻣﺴﺘﺎن7831 ﺣﻜﺎﻳﺖ ﻧﻴﺰ ﻋﻨﺼﺮ اﺻﻠﻲ ﮔﻔﺘﮕﻮ اﺳﺖ و ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ ﻛـﻪ ﺷـﺎﻋﺮ اﻧﺘﺨـﺎب ﻛـﺮده، ﻳﻌﻨـﻲ اﺳﻜﻨﺪر ﺑﻪ ﺻﻮرت رﻣﺰﮔﺎن ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ.
ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎی ادﺑﻲ ﺳﺎل6، ﺷﻤﺎره22، زﻣﺴﺘﺎن7831 ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎی اﻳﻦ دﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ: ﺗﻌﺪاد و درﺻﺪ رواﻳﺘﻬﺎ ﻣﻮارد اﻧﻮاع ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎ ﺷﺨــﺼﻴﺘﻬﺎی ﺷــﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷــﺪة ﻋﻠــﻲ )ع(، ﻋﻴــﺴﻲ، ﺳــﻠﻄﺎن 51 رواﻳﺖ و 5/82٪ ﻣﺤﻤ ـﻮد، اﻧﻮﺷ ـﻴﺮوان، ﻫ ـﺸﺎم، ـ ـ ـ ﻣﺬﻫﺒﻲ، ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ و ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻗﻴﺲ ﻋﺎﺻﻢ، ﺑﻮﺷﻌﻴﺐ اﻻﺑـﻲ، ﻣﺄﻣﻮن زاﻫﺪ، ﻋﺎرف، دروﻳـﺶ، رﻧـﺪ، 21 رواﻳﺖ و 5/32٪ ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎی ﺗﻴﭙﻴﻚ اﺑﻠﻪ 12 رواﻳﺖ و 44٪ ﻣﺮدی، زﻧﻲ، ﺟﻮاﻧﻲ، ﻳﻜﻲ اﺷﺨﺎص ﻧﺎﻣﻌﻠﻮم 2 رواﻳﺖ ﺣﺪود 4٪ ﭘﻴﻞ، زاغ ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎی ﻧﻤﺎدﻳﻦ ﺑﻌﻀﻲ از رواﻳﺘﻬﺎی اﻳﻦ دﺳﺘﻪ در ﻣﺜﻨﻮی ﻧﻴﺰ آﻣﺪه اﺳﺖ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮای دﻳـﺪن ﻓﻴﻞ آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻳﺎ ﺣﻜﺎﻳﺖ ﺑﻘﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺳﻨﮓ ﺗـﺮازوی او ﮔـﻞ ﺑـﻮد و ﺣﻜﺎﻳـﺖ زﻧﮕﻴـﻲ ﻛـﻪ 5 آﻳﻨﻪای در راه ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ."