چکیده:
در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮﻃﺒﻴﻌﺖ دراﺷﻌﺎر دو ﺗﻦ از ﺷﺎﻋﺮان ﻣﻬﻢ ﺳﺒﻚ ﺧﺮاﺳﺎﻧﻲ، ﻋﻨﺼﺮی ﺑﻠﺨﻲ و ﻣﻨﻮﭼﻬﺮی داﻣﻐﺎﻧﻲ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﺮای اﻳﻦ ﻛﺎر اﺑﺘﺪا اﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ در اﺷﻌﺎرﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎیادﺑﻲ ﺳﺎل7، ﺷﻤﺎره03 و 92، ﭘﺎﻳﻴﺰ و زﻣﺴﺘﺎن 9831 ﻋﻨﺼﺮی، ﺑﺮاﺳﺎس ده ﻣﺪﺧﻞ و ﺑﺎ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﻋﻨﺼﺮﮔﻴﺎﻫﺎن وﺟﺎﻧﻮران، ﺗﻌﺮﻳﻒ، و ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﺮم اﻓﺰار آﻣﺎری spssاﺳﺘﺨﺮاج وﺗﺤﻠﻴﻞ آﻣﺎری، و ﺳﭙﺲ اﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﺎ اﺷﻌﺎر ﻣﻨﻮﭼﻬﺮی ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ در ﻫﻤﻪ اﺑﻴﺎت ﻣﻨﻮﭼﻬﺮی و ﻋﻤﺪه اﺑﻴﺎت ﻋﻨﺼﺮی دﺳﺖ ﻛﻢ ﻳﻜﻲ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻫﺴﺖ و اﻳﻦ اﻣﺮ اﻫﺘﻤﺎم وﻳﮋه اﻳﻦ ﺷﺎﻋﺮان را ﺑﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ و ﻣﺤﻴﻂزﻳﺴﺖ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ. ﮔﻠﻬﺎ و ﮔﻴﺎﻫﺎن و ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن و ﺟﺎﻧﻮران ﻧﻴﺰ ﺑﺎزﺗﺎب ﮔﺴﺘﺮدهای در ﺷﻌﺮ اﻳﻦ ﺷﺎﻋﺮان دارد. در ﻣﻴﺎن ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن، ﺑﻠﺒﻞ در ﺷﻌﺮ ﻫﺮ دو ﺷﺎﻋﺮ ﺑﺴﺎﻣﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮی دارد وﻟﻲ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن در ﺷﻌﺮ ﻣﻨﻮﭼﻬﺮی از ﺗﻨﻮع ﺑﻴﺸﺘﺮی ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ. در ﻣﻴﺎن ﺣﻴﻮاﻧﺎت اﻫﻠﻲ ﻧﻴﺰ اﺳﺐ و ﭘﻴﻞ و ﺷﺘﺮ و در ﻣﻴﺎن ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻏﻴﺮ اﻫﻠﻲ ﺷﻴﺮ، ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎرﺑﺮد را دارد ﻛﻪ در ﻣﺘﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻳﻦ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ.
خلاصه ماشینی:
ﺗﺤﻠﻴﻞ آﻣﺎری ﺑﺎزﺗﺎب ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻃﺒﻴﻌﺖ )ﮔﻴﺎﻫﺎن وﺟﺎﻧﻮران(دراﺷﻌﺎرﻋﻨﺼﺮی و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ آن ﺑﺎ اﺷﻌﺎر ﻣﻨﻮﭼﻬﺮی دﻛﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻓﻮﻻدی اﺳﺘﺎدﻳﺎر زﺑﺎن و ادﺑﻴﺎت ﻓﺎرﺳﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻗﻢ دﻛﺘﺮ ﻣﻨﺼﻮر اﺑﺮاﻫﻴﻤﻲ داﻧﺸﻴﺎر داﻧﺸﮕﺎه ﻗﻢ )ﮔﺮوه زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ( ﭼﻜﻴﺪه 111 در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮﻃﺒﻴﻌﺖ دراﺷﻌﺎر دو ﺗﻦ از ﺷﺎﻋﺮان ﻣﻬﻢ ﺳﺒﻚ ﺧﺮاﺳﺎﻧﻲ، ﻋﻨﺼﺮی ﺑﻠﺨﻲ و ﻣﻨﻮﭼﻬﺮی داﻣﻐﺎﻧﻲ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ.
ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎیادﺑﻲ ﺳﺎل7، ﺷﻤﺎره03 و 92، ﭘﺎﻳﻴﺰ و زﻣﺴﺘﺎن9831 ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻳﺎد ﺷﺪه در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ در ﭘﻲ آن ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺎزﺗﺎب ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻃﺒﻴﻌﺖ و زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ را ﺑﺎ ﻣﺤﻮر ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن و ﺟﺎﻧﻮران، در ﺷﻌﺮ ﻳﻜﻲ از ﺷﺎﻋﺮان ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ اﻳﻦ دوره و ﺳﺒﻚ ﺧﺮاﺳﺎﻧﻲ، ﻳﻌﻨﻲ ﻋﻨﺼﺮی ﺑﻠﺨﻲ ﺑﺮرﺳﻲ، و آنﮔﺎه آن را ﺑﺎ اﺷﻌﺎر ﻣﻨﻮﭼﻬﺮی داﻣﻐﺎﻧﻲ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ او ﻧﻴﺰ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺷﺎﻋﺮان ﻃﺒﻴﻌﺖﮔﺮاﺳﺖ.
ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﮔﻞ ﻻﻟﻪ در ادﺑﻴﺎت ﻓﺎرﺳﻲ، ﻛﻪ ﻣﻈﻬﺮ آزادﮔﻲ، ﺷﺎدی وﺟﺎم ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﻮدن، ﻃﺮف ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺮای رﺧﺴﺎر ﻳﺎر، داﻏﺪاری و اﻳﺜﺎر و ﺷﻬﺎدت اﺳﺖ، دور از اﻧﺘﻈﺎر ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ در دﻳﻮان ﺷﺎﻋﺮی، ﻛﻪ ﻣﻈﻬﺮ ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ و ﺑﻬﺠﺖ اﺳﺖ )زرﻳﻦﻛﻮب 6731 : 86 و دﺑﻴﺮ ﺳﻴﺎﻗﻲ:4731: 21(، ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﮔﻞ ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ، ﮔﻞ ﻻﻟﻪ و اﻗﺴﺎم آن ﻫﻤﭽﻮن ﻻﻟﻪ ﻧﻌﻤﺎن، ﻻﻟﻪ ﺧﻮدرو و ﻏﻴﺮه ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﺮای ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد اﺷﺎره ﻣﻲﺷﻮد: واﻧﮕﻪ ﭘﻴﺎﻟﻪ ﻫﺎﻫﻤﻪ آﻛﻨﺪه ﻣﺸﻚ وﺑﺎن ﺑﺸﻜﻔﺖ ﻻﻟﻪ ﭼﻮﻋﻘﻴﻘﻴﻦ ﭘﻴﺎﻟﻪﻫﺎ )ﻣﻨﻮﭼﻬﺮی، ص:481( ﺻﺤﺮا زﻋﻜﺲ ﻻﻟﻪ ﭼﻮ ﺑﻴﺖ اﻟﺤﺮم ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﻮﺳﺘﺎن ﺑﺴﺎن ﺑﻬﺸﺖ ارم ﺷﻮد )ﻫﻤﺎن،481( ﻻﻟﻪ ﺧﻮد روی ﺷﺪ ﭼﻮﻧﺮوی ﺑﺖ روﻳﺎن ﺑﺪﻳﻊ ﺳﻨﺒﻞ اﻧﺪر ﭘﻴﺶ ﻻﻟﻪ ﭼﻮن ﺳﺮ زﻟﻒ دراز 321 )ﻫﻤﺎن،55( ﻟﺒﺶ ﻋﻘﻴﻘﻴﻦ و ﻗﻌﺮ ﻛﺎﻣﺶ اﺳﻮد ﻻﻟﻪ ﺗﻮ ﮔﻮﻳﻲ ﭼﻮ ﻃﻔﻠﻜﻲ اﺳﺖ دﻫﻦ ﺑﺎز ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎیادﺑﻲ ﺳﺎل7، ﺷﻤﺎره03 و 92، ﭘﺎﻳﻴﺰ و زﻣﺴﺘﺎن9831 )ﻫﻤﺎن،22( در ﺑﺮرﺳﻴﻬﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﻛﻪ در ﺑﺨﺶ ﮔﻠﻬﺎ و ﮔﻴﺎﻫﺎن و روﻳﻴﺪﻧﻲﻫﺎ، ﻣﻨﻮﭼﻬﺮی، ﻫﻢ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮات و ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻋﺎم ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻮﺳﺘﺎن، ﮔﻠﺴﺘﺎن، ﺑﺎغ، ﻣﺮﻏﺰار، ﮔﻠﺸﻦ، روﺿﻪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﺗﻮﺟﻪ دارد و ﻫﻢ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻋﻤﻮﻣﻲ ﮔﻞ و ﮔﻼب و اﻣﺜﺎل آن ﻣﻲﭘﺮدازد و در ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﺷﻌﺮی ﺧﻮد از آﻧﻬﺎ ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﻣﻲﺷﻮد.