چکیده:
همـسانی و هماننـدی میـان فرهنـگ هـا، زبـانهـا و هنرهـا امـری طبیعـی اسـت . در ایـن میـان قالب های ادبی نیز چنین رابطه ای با هم دارند. پیداســت چنــانچــه آثــار ادبــی در یــک موضــوع و مــضمون خــاص پرداختــه شــوند، ایــن همگرایــی بیــشتر و آشــکارتر خواهــد بــود. ادبیــات دفــاع مقــدس کــه ادبیــاتی معناگراســت ، در دو قالــب شــعر و داســتان بــیش از شــکل هــای دیگــر ادبــی جلــوه کــرده و بــه خــاطر نظرگــاه مـشترک معنـایی ، هماننـدیهـایی میـان ایـن آثـار پدیـد آورده اسـت . مقالـة حاضـر بـا درنـگ در اشـعار و داســتانهـای دفــاع مقـدس، ایــن وجــوه همگرایـی را بــا شـواهد متعــدد و در تقــسیماتی نظیــر مــضامین دینــی و عرفــانی ، یــادکرد انقلابیــان ، تطبیــق تــاریخ و اعتــراض و تحــذیر نــشان داده اسـت و پـیش از بحــث اصـلی عـلاوه بـر مقدمـه ، وضـعیت شــعر و داسـتان دفـاع مقــدس را بررســی کــرده اســت . نــشان دادن مــذهب بــه عنــوان برتــرین بــن مایــة ادبیــات دفــاع مقــدس و اصــلاح برخــی کــج اندیــشی هــا و باورهــای ناصــواب ادبیــات آیینــی بــه وســیلة ادبیــات دفــاع مقدس، از یافته های این مقاله است .
خلاصه ماشینی:
شـاعر در بیـت هـای زیـر بـر ایـن بیـنش پیـشین اعتراض می کند: ایــن زن کــه ایــستاده ســراپا کیــست ؟/ ایــن زن کــه روح ســرکش ایمــان اســت چــــشمش گلــــوی ابــــری اقیــــانوس/ دســــتش کلیــــد خیــــزش طوفــــان اســــت ای تیـــغ تیـــز و ســـرخ علـــی در کـــام/ بـــر مـــا بـــبخش چـــون کـــه فقـــط خوانـــدیم : زینب غریب و مضطر و محزون است / زینب غمین و زار و پریشان است (ذکاوت، ٣٠:١٣٧٧) و براساس تعلیم و تفکر جدید، زینب راز ماندگاری عاشوراست : ســرنی در نینــوا مــی مانــد اگــر زینــب نبــود کـربلا در کـربلا مـی مانـد اگـر زینـب نبـود چهــرة ســرخ حقیقــت بعــد از آن طوفــان رنــگ پشت ابری از ریا مـی مانـد اگـر زینـب نبـود (فرید، ١٣٧٥: ٢٧) حــضور شخــصیت هــای مختلــف عاشــورا بــه ویــژه حــضرت ابوالفــضل العبــاس از دیگر نکته های قابل بیان در شعر دفاع مقدس است : از علمــــدار رشــــید عاشــــقان آمــــوختیم دست و پایی گـر بـه عـشق کـربلا گـم کـردهام برگ بـرگش بـا حـدیث کـربلا آغـشته اسـت دفتـر عمـری کـه در کـوی وفـا گـرم کـردهام (فرید، ١٣٧٥: ٣٩) در داســتانهــای دفــاع مقــدس نیــز شخــصیت هــای عاشــورا حــضور دارنــد و ایجــاد ایهام تناسب بـین اسـامی شـهدای کـربلا و شخـصیت هـای داسـتانهـا یکـی از شناسـه هـای (ع) ســبکی محــسوب مــی شــود.