چکیده:
بخش بسیار مهمی از هویت ایرانیان ریشه در تمدن اسلامی این کشور دارد و هویت اسلامی نام می گیرد که در قالب عناصر، اندیشه ها، آموزه ها و باورهای اسلامی، عرفانی و شیعی تجلی می کند. هنر قالی بافی از جمله هنرهای بومی و کاربردی است که با بهره گیری از نمادها، مفاهیم و مضامین اسلامی و به ویژه جهان بینی مذهب تشیع نظیر تجلی بهشت و عناصر وابسته به آن (صحنه باغ و درختان، نقوش گیاهی و نباتی)، آموزه های دینی (آیات و احادیث قدسی و نبوی)، روایات تصویری (عیادت امام علی (ع) از بیمار، معراج پیامبر)، صحنه عاشورا، اذکار و ادعیه منسوب به شیعه در قالب کتیبه و نوشتار (دعای نادعلیا، زیارت نامه عاشورا)، به خوبی نماینده هویت اسلامی است. این مقاله با انتخاب پانزده تخته قالی دستبافت که دارای نمادها، مفاهیم و مضامین اسلامی و شیعی است، هویت اسلامی و عناصر وابسته به آن را، در قالی ایرانی جستجو، بررسی و تحلیل می نماید.
خلاصه ماشینی:
"هنر قالیبافی از جمله هنرهای بومی و کاربردی است که با بهرهگیری از نمادها،مفاهیم و مضامین اسلامی و به ویژه جهانبینی مذهب تشیع نظیر تجلی بهشت و عناصر وابسته به آن (صحن( باغ و درختان،نقوش گیاهی و نباتی)،آموزههای دینی(آیات و احادیث قدسی و نبوی)،روایات تصویری(عیادت امام علی(ع)از بیمار،معراج پیامبر)،صحنۀ عاشورا،اذکار و ادعیه منسوب به شیعه در قالب کتیبه و نوشتار(دعای ناد علیا،زیارتنامۀ عاشورا)،بهخوبی نمایندۀ هویت اسلامی است.
8. یافتههای پژوهش بررسی و پژوهش بر روی قالیهای ایرانی با محتوا و بینش اسلامی که هریک به نوعی هویت اسلامی را نمایان میکند،نظیر آیات قرآنی،اندیشهها و آموزههای دینی و باورهای اسلامی در قالب نمادها و رمزها(تجلی و بازتاب بهشت و عناصر تکمیلی و وابسته به آن مثل طرح باغی،ماهی،سیمرغ،طرح گرفتوگیر)تصاویر شمایل گونۀ مذهبی از پیامبران و امامان(ع)بهخصوص شمایل مبارک حضرت رسول(ص)و امام علی و امام حسین(ع)،معراج پیامبر(ص)،عناصر و نقوش گیاهی و نباتی نظیر درخت، پیچکهای اسلیمی و ختایی بهعنوان نمودی از وحدت در کثرت و کثرت در وحدت، انعکاس آموزهها،باورها و اعتقادات شیعی نظیر دعای ناد علی و زیارتنامۀ عاشورا در نقش نوشتههای کتیبهای در متن و زمینۀ قالی و بسیاری از اندیشهها و باورهای اسلامی بهعنوان بخشی از هویت ایرانی در هنر ملی،همگی از یافتههای این پژوهش است.
هنرمند ایرانی و مسلمان قالیباف در آثار خود (تصاویر شمارۀ 1،2،4،5،6،7،8)،مفهوم بهشت بهعنوان یک باور که همیشه در نظر ایشان تصویر میشود و عناصر نمادین و تکمیلی که به آن اشاره دارند؛را در قالب طرح باغی و درختی(محرابی)،ماهی و طاووس را در پهنۀ قالی خویش بافته و تنیده است."