چکیده:
طی چند دهه گذشته توسعه اختلاط کاربریها، به الگوی برنامهریزی مکانی مهم در کشورهای پیشرفته تبدیل شده است. نحوه قرار گیری کاربری های شهری، تاثیر بسزایی در سطح کیفیت زندگی و کارایی خدمات مربوط به کاربریهای مختلف دارد. در این تحقیق به بررسی روشهای مختلف ارزیابی میزان تنوع اختلاط کاربریهای شهری، به کمک GIS پرداخته شده است و ضمن مشخص نمودن نقاط ضعف و قوت آنها، یک روش نوین برای ارزیابی تنوع و گوناگونی اختلاط کاربریهای شهری معرفی و پیشنهاد شده است. در این پژوهش از روشهای مختلف به منظور ارزیابی شاخص تنوع، برای بعد افق در مقیاس محلات و نواحی شهری در منطقه هفت شهرداری تهران استفاده شده است. تحلیل عملی روشهای ارائه شده، حاکی از توانایی روشهای پیشنهاد شده برای ارزیابی میزان تنوع اختلاط کاربریها در محدوده مورد مطالعه است. با توجه به نتایج حاصله، شاخصهای HH و آنتروپی برای ارزیابی تنوع اختلاط کاربریهای شهری برای بیش از دو نوع کاربری و مجموعه شاخصهای ( A0.1 ، A0.5 ، A0.9 ) Atkinson به منظور ارزیابی تنوع اختلاط کاربریهای شهری برای دو نوع کاربری پیشنهاد میگردد. یافتههای حاصل از اجرای مدل در محدوده مطالعه موردی حاکی از آن است که، در سطح نواحی شهری، ناحیه پنج و در سطح محلات، محلههای دبستان، خاقانی، امجدیه و کاج در بهترین وضعیت از نظر تنوع اختلاط کاربریهای شهری بین دو نوع کاربری (مسکونی و غیر مسکونی) قرار دارند، همچنین از نظر تنوع اختلاط کاربریهای شهری در بیش از دو نوع کاربری در سطح نواحی شهری، نواحی پنج و چهار و در سطح محلات، محلههای امجدیه، دبستان، خاقانی و کاج در وضعیت بهتری قرار دارند.
خلاصه ماشینی:
"از این جهت در این پژوهش، بررسی روشهای مختلف جهت ارزیابی شاخص تنوع، یکی از شاخصهای مکانی به منظور ارزیابی اختلاط کاربریهای شهری، و انتخاب روشی مناسب و مبتنی بر یافتهها و ابزار علمی، مورد توجه قرار گرفته، و از سامانه اطلاعات جغرافیایی به عنوان ابزاری توانمند در مدیریت و تجزیه و تحلیل دادههای مکانی، استفاده شده است.
از این رو در این مقاله، ضمن تبیین مفهوم و ابعاد شاخص تنوع در ارزیابی اختلاط کاربریهای شهری، به معرفی تعدادی شاخص که میتوان از آنها جهت ارزیابی میزان تنوع اختلاط کاربریها بهره برد پرداخته و همچنین با بهره گیری از منابع و دادههای مختلف در مورد منطقهی هفت شهر تهران، به بررسی و تجزیه و تحلیلهای مکانی مبتنی بر GIS و عینیت بخشی مکانی و بصری سازی نتایج روشهای پیشنهادی، در بعد افق و در مقیاسهای محلات و نواحی شهری در منطقهی مطالعه موردی پرداخته شده است.
جدول 3- ارتباط مؤلفههای ارزیابی اختلاط کاربری شاخصهای ارزیابی مقیاس جغرافیایی بعد دسترسی پذیری تراکم تنوع ساختمان محله ناحیه منطقه/شهر اشتراک مکانی * * افقی * * * * * * قائم * * * * زمان * * * مأخذ: (Hoppenbrouwer et al, 2005) در روشهای ارائه شده در این تحقیق، ارزیابی هم میتواند برای دو دسته کاربری مثلا کاربریهای مسکونی و غیر مسکونی (شامل همه کاربریها بجز کاربریهای مسکونی) صورت پذیرد و یا برای بیش از دو نوع کاربری مثلا کاربریهای مسکونی، تجاری، فضای سبز و فرهنگی انجام پذیرد."