چکیده:
تاکنون تحلیل های گوناگونی از واقعه مهم هجرت امام رضا(ع ) به ایران ارائه شده اسـت . در این میان شاید آنچه تاکنون تا حدی مهجور مانده ، هویت تمدن ساز ایـن هجـرت باشـد. در این رویکرد، این هجرت مبارک، بر خلاف ظاهر تبعیدگونـه آنکـه خـود در پـس پـردة ادعای تکریم اهل بیت و بازگرداندن حق حکومت به ایشان از سـوی غاصـبان بنـیعبـاس پنهان بود، نه تنها حرکتی برای تثبیت تشیع در کشور ایران و ایجاد تمدنی اسـلامی و شـیعی در این سرزمین بود که طراحیای بود برای تسری این اقدام عمیق به دیگـر سـرزمین هـای اسلامی و سرانجام ایجاد حکومت و تمدنی اسلامی و شیعی در سراسر جهان . ایـن مفهـوم در نگاه شیعی، نزدیکی و پیوند عمیقی با موضوع غیبت ، انتظار و ظهور دارد کـه در نهایـت به موضوع حکومت جهانی آخرالزمان منتهی میشود. در این مقالـه تـلاش شـده اسـت تـا هجرت امام رضا(ع ) به ایران به مثابه اقدامی تمدن ساز در ادامه تلاش ها و هجرت های انبیـای عظام و ائمه معصومین از زاویه نگاهی آخرالزمانی تحلیل و بر هویت زمینه سازی ظهـور در آن تاکید شود.
خلاصه ماشینی:
در این نگاه ، برخورد خشـن دسـتگاه عباسـی بـا موسـی بـن جعفر(ع ) و شیعیان ایشان و تبعات آن ، که به شـکل قیـام هـای علویـان و فرزنـدان ایشـان در گوشه و کنار سرزمین های اسلامی صورت گرفت ، توان ادامۀ این وضع را از دسـتگاه خلافـت سلب کرد و طرح تبعید اجباری امام را به مرو ـ البته با ظاهری موجه ـ پیش روی آنان قـرار داد.
از آنجا که در تقدیر الهی است که گسترش دانش سازندة تمدن اسلامی در ایـن دوره بـه اوج خود برسد و سپس جریان غیبت ، تربیت حاملان آن را بر عهـده بگیـرد، لازم اسـت در استمرار هجرت های سرنوشت ساز و تمدن ساز پیامبران و اولیای الهی ـ پس از آنکه سرزمین هـایی مهم و آخرالزمانی از جمله عراق ، فلسطین ، مصر و حجاز در زمان پیامبران بزرگ بـه پایگـاه تبلیغ و استقرار دین خداوند تبدیل شدند و در ادامـه و در درون تـاریخ پرافتخـار ائمـه ایـن تغییر پایگاه ها از مکه و مدینه به کوفه و سپس با داستان صلح امام مجتبـی (ع ) بـرای پیگیـری جریان نهضت علمی دوباره به مدینه و سپس با تغییر پایگاه دشمن و در عین حال تمـدن آن روز، به بغداد صورت گرفته بود ـ اینک در اوج شکوفایی ، این علم و دانش گسترده به میـان اهل آن برود تا در سرزمین مناسب خود به رشد و شکوفایی شایستۀ خویش ـ تا شکل دهـی به جریان آخرالزمان و زمینه سازی ظهور ـ برسد.