چکیده:
هرچند تاکنون در باب رابطة اخلاق و شریعت و نیز ارتباط متقابل آن دو با علوم گوناگون، از جمله سیاست، پژوهشهای بسیاری صورت گرفته، تصویر روشنی از ارتباط اخلاق و سیاست در پرتو شریعت، برای حل ابهامات موجود، ارائه نشدهاست. دراینخصوص، ملاصدرای شیرازی، برای نشان دادن نسبت اخلاقو سیاست، دستگاه فلسفی ویژهای بنا نهاد (حکمت متعالیه)، که جامع عقل و وحی بود، هرچند باید به این سوال پاسخ داد که او چگونه توانست به این امر توفیق یابد (سوال). در حکمت متعالیه، اخلاق، به دلیل سیراب شدن از دو منبع عقل و وحی، دارای قابلیت لازم برای ارتباط یافتن با سیاست است (فرضیه).بررسی ارتباط حکمت و شریعت در حکمت متعالیه و سپس واکاوی رابطة اخلاق و سیاست راهی برای سنجش فرضیة مقالة حاضر است (روش). در این مقاله درصدد بودهایم نشان دهیم اخلاق برخاسته از دو منبع حکمت و شریعت،با نگاهی جامع به ابعاد انسان و جامعه، میتواند نویدبخش مدینة فاضله باشد (هدف). لزوم توجه همزمان به حکمت، شریعت، اخلاق، انسان و جامعه،بهمنزلة لوازم دستیابی به مدینة فاضله، از نتایجی است که در این مقاله بدان دست یافتهایم (یافتهها).
Although a lot of research has been done on the relationship between ethics and religion and also their interaction with various sciences, a clear picture of the relationship of ethics and politics in the light of Sharia, for solving the existing doubts, is not presented. In this regard, Mulla Sadra Shirazi established a new philosophical system (transcendent wisdom) to show the relation of ethics and politics, which was comprehensive of intellect and revelation. However, the question to be answered is how he could achieve this (Question). In transcendent wisdom, since ethics makes use of two sources of intellect and revelation, it possesses the required capability to have relationship with politics (Hypothesis). Investigating the relationship between wisdom and Sharia in transcendent wisdom and then analyzing the relationship between ethics and politics is a way of assessing the hypothesis of the present article (Method). In this comparison we have sought to show that the ethics which is originated from wisdom and Sharia, with a comprehensive look at the dimensions of man and community, can promise the Utopia (Objective). The need for simultaneous attention to wisdom, Sharia, ethics, man and community, as the tools of achieving the Utopia, is from among the results of the present article (Findings).
خلاصه ماشینی:
"بنابراین، در سنت مطالعات اسلامی اخلاقی، در کنار مطالعاتی که از باب شریعت یا از زاویة فلسفه به بحث اخلاق پرداختهاند، نگاهی وجود دارد که همزمان هر دو را مورد گرچه در سالهای اخیر، با ترجمة آثار جدید غربی در فلسفة اخلاق، موجی از نظریات اخلاقی و مباحث پیرامون آن در جامعه جریان یافتهاست، باید گفت مطالعات فلسفه اخلاق در اخلاق اسلامی هنوز در آغاز راه و پژوهشهای در خور در این باب اندک است.
برای رفع این تزاحمها هم به حکمت نظری نیاز است و هم به شریعت؛ عقل نظری مرز وهم و خیال و نیز مرز خیال و عقل را معین میکند، عقل عملی در بخشهای تحریکی و مربوط به قوای انسان عمل میکند تا خواستههای نفسانی از حدومرز خود عدول نکنند و شرع به اعتدال و فراتر نرفتن از حریم قوانین وحی توصیه میکند و پاداش و کیفر معین میسازد.
نکتة دیگر این است که نهتنها مدینة فاضله را انسانهای فاضل میسازند بلکه رسیدن به کمالات انسانی نیز تنها در گرو تشکیل جامعه است، چنانکه به عقیدة ملاصدرا بهترین و کاملترین خیرها نصیب جامعة فاضله میشود زیرا مردم جامعة فاضله یکدیگر را در رسیدن به غایت و خیر حقیقی یاری میکنند (شیرازی 1362: 560).
بسیاری از افراد ممکن است بدون آگاهی از برهانهای اثبات وجود خدا به خداوند ایمان داشته باشند و دستورهای دینی را اجرا کنند؛ ازاینرو، گویا فهم وجه عملی اخلاق و عبادات بااهمیتتر است، چنانکه در آیات قرآن و روایات معصومان( بشارت و تنذیر یا ترغیب و ترهیب بیش از برهانبه چشم میخورد زیرا تأثیر بشارت و انذار بیش از برهان است؛ همچنین، ممکن است افرادی با برهانهای عقلی بهخوبی آشنا باشند، اما به آنها عمل نکنند."