چکیده:
با چه طرح و تصویری می توان از منطق و اصول منطق صوری آغاز کرد و به اخلاق رسید. هری گنسلر، فیلسوف اخلاق و منطقـدان معاصـر، بـا طرح و برنامه اخلاق صوری سعی دارد چنین مسیری را طـی کنـد. وی می کوشد با نظامی متکی بر اصول موضوعه منطقی و اخلاقی به اثبـات برخی از محوری ترین قضایا و اصول اخـلاق (همچـون قاعـده طلایـی ) بپردازد و در نهایت از اخلاقی زیستن دفاع کند. در نگـاه گنسـلر، هرچنـد منطق به تنهایی بـرای اخلاقـی زیسـتن کـافی نیسـت ، امـا او بـا طـرح تصویری از عقلانیت اخلاقـی (کـه منطقـی بـودن از اضـلاع آن اسـت ) اخلاقی بودن را نتیجه مـی گیـرد. مهم تـرین رکـن ایـن عقلانیـت عـام ، سازگاری است و قاعدٔه طلایی اخلاق هـم گونـه ای از اصـل سـازگاری تعریف می شود. بدین ترتیب اخلاقی زیستن لازمه عقلانیت است . در ایـن مقاله دیدگاه گنسلر در این زمینه بررسی خواهد شد.
خلاصه ماشینی:
١. مقدمه : تقریر مسئله آیا اخلاقی زیستن منطقا و عقلا ضروری است یا صرفا ممتنع نیست (امکـان عـام دارد)؟ آیـا اخلاقی زیستن ، منطقا ضروری است ، یا ممکن و یا ممتنع ؟ اگر فی الجمله عقلانیت اخـلاق را پذیرفتیم ، آیا بالجمله می توان از آن دفاع کـرد؟ آیـا خصـلت های رفتـاری و روانـی قدیسـان اخلاقی که تمام زندگی خود را وقف دیگران کرده اند معقول و قابل دفاع است ؟ آیا عقلانیـت در مورد رعایت اعمال تطوعی (= استحبابی به تعبیر دینی ، supererogatory) اخلاقی ، الـزام و اقتضایی دارد؟ پاسخ به این پرسش ها با برداشتن دو گـام مقـدور اسـت .
قاعدٔە طلایی (= با دیگران تنها به گونه ای رفتار کن که می خـواهی در همـان موقعیت با تو آن گونه رفتار شود) لب لباب اخلاقیات و اخلاق و مهم تـرین اصـل اخلاقی (صوری ) و شاید مهم ترین قاعدٔە زندگی است و از سوی دیگر، این اصل گونه ای سازگاری است .
از آنجایی که بی طرفی مبتنی بر تعمیم پذیری است ، گنسلر ابتدا اصل تعمیم پذیری را می آورد: U: اگر فعل A باید (اشکالی ندارد که ) انجام گیرد، در آن صورت ترکیب عطفـی F، متشکل از ویژگی هایی کلی ، وجود دارد به طـوری کـه (١) فعـل A همـان F است و (٢) در هر مورد واقعی یا فرضی هر فعلی که F باشد باید (بلااشکال است که ) انجام گیرد.
این مطلب همانند قاعدٔە طلایی به نظر می رسد، اما در واقـع راجـع بـه بی طرفـی اسـت ، چراکه مربوط به ارزش داوری های مشابه در مورد اعمال مشابه است ، و با باورهـای نـاظر بـه درست و نادرست سر و کار دارد.