خلاصة:
احساس نیاز زمامداران ایران و ترکیه برای«مدرن سازی» کشورهای خود طبق الگوی اروپایی تقریبا هم زمان بود. این فرآیند از نظر آنانبه دولت مقتدر متمرکز نیاز داشت و آتاتورک و رضاشاه نیز به سوی اقتدار و تمرکز پیش رفتند. تغییرات در هر دو کشور،آمرانه و از بالا به پایین بود. نوسازی فرهنگی با صبغه غربی در زبان، لباس، هنر و ادبیات، آموزش و پرورش و دانشگاه نمود یافت و در راه این تغییرات،روشنفکران هر دو ملت نقش اساسی داشتند. گسترش روابط سیاسی دوکشور، به تاثیرپذیری رضاشاه از اقدامات تجددگرایانه آتاتورک منجر شد. پرسش این است که عوامل و زمینه های مناسبات ایران و ترکیه در عصر پهلوی اول چه بود و برنامه های فرهنگی آتاتورک چه آثاری بر وضعیت ایران در عصر رضاشاه داشت؟ پژوهش حاضر بر اساس چارچوب مفهومی الگوی «تجدد آمرانه» تدوین شده است که رهبران ترکیه و ایران برای «مدرن سازی» از آن پیروی می کردند. در این مقاله، ضمن اشاره بهتغییرات فرهنگی در ایران و ترکیه، نقش رهبران سیاسی و روشن اندیشان دو ملت در ترویج افکار نوین و تغییرات حاصل از تحولات بررسی خواهد شد.
ملخص الجهاز:
تغييرات فرهنگي در دورة آتاتورک و رضاشاه 1 نصراله پورمحمدي املشي رضا محمدي٢ 3 عسگر محمدي چکيده احساس نياز زمامداران ايران و ترکيه براي "مدرن سازي " کشورهاي خود طبق الگوي اروپايي تقريبا هم زمان بود.
پرسش اين است که عوامل و زمينه هاي مناسبات ايران و ترکيـه در عصـر پهلـوي اول چه بود و برنامه هاي فرهنگي آتاتورک چه آثاري بر وضـعيت ايـران در عصـر رضاشـاه داشت ؟ پژوهش حاضر بر اساس چارچوب مفهومي الگوي "تجدد آمرانه " تدوين شده است که رهبران ترکيه و ايران براي "مدرن سازي " از آن پيروي مي کردنـد.
با آنکه مجلس هفتم انباشته از طرفداران رژيم بود،شماري از نمايندگان بـا ايـن قـانون مخالفت کردند، به ويژه سيد يعقوب از يزد که اظهار داشت : در زمان داريوش ، ايـران وسـيع و پرجمعيت و اشکال لباس متنوع بود، با اين همه ايران به طور کامل مستقل بود و نکتۀ مهـم اينکه ، شور و دلبستگي و وحدت ملي با "اشاعۀ دانش " تأمين مي شود، امـا ديگـران بـه نفـع لايحه سخن گفتند و آن لايحه به آساني به تصويب رسيد (همان : ١٩٦).
تغيير زبان ملي يکي ديگر از بحث انگيزترين مشخصه هاي برنامۀ غربـي سـازي و مـدرن سـازي کـه کمال آتاتورک در ترکيه و رضاشاه در ايران در پـي آن بودنـد،تغيير زبـان بـا پيشـگامي دولت بود: پاک سازي ترکي و فارسي از واژه هاي وام گرفته از عربي که طي صـدها سـال گذشته با اين زبان ها ترکيب شده بود.