چکیده:
در عصر ائمهD علل و عوامل گوناگونی سبب شد که جریانهای انحرافی در جامعه اسلامی گسترش یابد. در قرن سوّم هجری مصادف با دوره امامت امام رضاA، جریانهای انحرافی به دلایل سیاسی، فرهنگی، علمی، اجتماعی، اقتصادی، به اوج خود رسید. فرقههای واقفیه، غلات، مفوضه، مجبره، معتزله، زیدیه، متصوفه و خوارج را میتوان از جنبشها و جریانهای انحرافی جامعه اسلامی برشمرد. با بررسی و مطالعه کلیه اسناد و مدارک موجود در این زمینه، به ویژه کتابهای رجالی و روایات امام رضاA و سیره عملی ایشان در جامعه، میتوان برخورد امام با جریانها و جنبشهای انحرافی جامعه را به گونههای ذیل خلاصه نمود:
گفتوگو و مناظره با سران جنبشها و جریانهای انحرافی، پرورش نخبگان علمی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، ارتباط امام با خواص جامعه و دفع شبهات آنان، ترویج تشیع اعتقادی، اعلام فهرست مراجع دینی مورد تایید، انتشار فهرستی از پایه گذاران جریانهای انحرافی و بیان عمق انحراف آنها در قالب احادیثی کوتاه، مبارزه با انتشار تردیدها و تشکیکهای دشمن، استفاده از اصل تحریم، ترویج عقاید و باورهای کلامی صحیح و رد عقاید و باورهای نادرست جریانهای انحرافی، تفسیر صحیح آیات قرآن کریم، ترویج فرهنگ مهدویت، استفاده از اصل کرامت.
موارد پیشگفته، گونههای برخورد امام رضاA با جنبشها و جریانهای انحرافی جامعه اسلامی است. در این نوشتار، به بیان جزئیات آن همراه با نمونههای عینی و عملی در جامعه رضوی پرداخته میشود.
During the life of the Imams a variety of factors led to the spread of some diversion flows within the body of Islamic society. In the fourth century، during the Imamate of Imam Riza (a)، due to some political، cultural، scientific، social، and economic reasons، the number of these diversion flows reached the highest level. Some of the sects like، Wãqifiyyah، Gholãt، Mofawwezah، Mojabbirah، Mo’tazilah، Zaydiyyah، Motesawwefah، and Khawãrij، are some of the aberrantmovements emerged among Moslems.We، with the aid of the available documents، specially by referring to the science of the narrators and figures، the narrations of Imam Riza (a)، and his practical way of life in society، can briefly refer to the following methods applied by the Imam confronted with these misleading movements:
To conduct a debate with the heads of these aberrant movements، to train some scientific، cultural، political، and economic elites، to have correlations with important people of the society and to answer their misconceptions، to spread the Shia school of thought، to announce the list of the religious authorities for people to refer، to declare the name of those who invented these devious movements and to express the depth of their deviation through some brief narrations، to fight against promulgating doubts and misconceptions، to say that nothing should be done unless it is proven to be allowed، to spread the correct theological beliefs and to reject the false belief of these devious movements، to interpret the Quran in an accurate way، to promote the culture of Mahdism، and to remind people about principleof HumanDignity.
These are some of the methods practiced by Imam Riza (a) in regard with his deal with thediversion movements. In this writing، we intend to explain them in detail with referring to the visual and practical instanced practiced by the Imam in his society.
خلاصه ماشینی:
"با بررسی و مطالعه کلیه اسناد و مدارک موجود در این زمینه، به ویژه کتابهای رجالی و روایات امام رضاA و سیره عملی ایشان در جامعه، میتوان برخورد امام با جریانها و جنبشهای انحرافی جامعه را به گونههای ذیل خلاصه نمود: گفتوگو و مناظره با سران جنبشها و جریانهای انحرافی، پرورش نخبگان علمی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، ارتباط امام با خواص جامعه و دفع شبهات آنان، ترویج تشیع اعتقادی، اعلام فهرست مراجع دینی مورد تأیید، انتشار فهرستی از پایه گذاران جریانهای انحرافی و بیان عمق انحراف آنها در قالب احادیثی کوتاه، مبارزه با انتشار تردیدها و تشکیکهای دشمن، استفاده از اصل تحریم، ترویج عقاید و باورهای کلامی صحیح و رد عقاید و باورهای نادرست جریانهای انحرافی، تفسیر صحیح آیات قرآن کریم، ترویج فرهنگ مهدویت، استفاده از اصل کرامت.
بررسی تحلیلی سخنان و سیره امام دوازده گونه برخورد را روشن مینماید: گفتوگو و مناظره با سران جنبشها و جریانهای انحرافی، پرورش نخبگان علمی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، ارتباط امام با خواص جامعه و دفع شبهههای آنان، ترویج تشیع اعتقادی، اعلام فهرست مراجع دینی مورد تأیید، انتشار فهرستی از پایه گذاران جریانهای انحرافی و بیان عمق انحراف آنها در قالب احادیثی کوتاه، مبارزه با انتشار تردیدها و تشکیکهای دشمن، استفاده از اصل تحریم، ترویج عقاید و باورهای کلامی صحیح و رد عقاید و باورهای نادرست جریانهای انحرافی، تفسیر صحیح آیات قرآن کریم، ترویج فرهنگ مهدویت، استفاده از اصل کرامت."