چکیده:
حفاظت از محیط زیست و حمایت و اصلاح و مواظبت بر آن و مسئولیت در قبال آن از موضوعاتی است که رابطه نزدیک و تنگاتنگی با علوم مختلف از جمله علم فقه، حقوق، فلسفه، اخلاق و اقتصاد دارد. چرا که، براساس آموزه های دینی، حیات و بقاء بشر، بستگی به حفاظت از محیط زیست داشته و رعایت حقوقعناصر زیست محیطی و احترام به حق حیات همه ی موجودات، نباید تنها در برهه ای خاص از زمانمدنظر قرار گیرد؛ بلکه انسان می بایست خود را پیوسته در طول تاریخ و در برابر آیندگان مسئول بداند ومتوجه این امر مهم باشد که هر نوع افراط و یا تفریط در استفاده از منابع و هر گونه بی مهری نسبت بهطبیعت، اثرات سویی در کل نظام طبیعت خواهد گذاشت. بنابراین، باید به حفظ محیط زیست و عدم تخریب آن به عنوان یکوظیفه الهی نگریست و آسیب به آن را با توجه به منابع فقهی و اصول و قواعد آن، موجب جبراندانست. از این رو در این نوشتار، مبانی دینی حفظ محیط زیست را به روش کتابخانه ای و توصیف و تحلیل داده های مطالعاتی مورد بررسی قرار خواهیم داد.
خلاصه ماشینی:
"چرا که، براساس آموزههای دینی، حیات و بقاء بشر، بستگی به حفاظت از محیط زیست داشته و رعایت حقوق عناصر زیستمحیطی و احترام به حق حیات همه ی موجودات، نباید تنها در برههای خاص از زمان مدنظر قرار گیرد؛ بلکه انسان میبایست خود را پیوسته در طول تاریخ و در برابر آیندگان مسئول بداند و متوجه این امر مهم باشد که هر نوع افراط و یا تفریط در استفاده از منابع و هر گونه بیمهری نسبت به طبیعت، اثرات سویی در کل نظام طبیعت خواهد گذاشت.
این مطلب از مضامین روایات بسیاری که چگونگی تعامل با حیوانات، گیاهان، زراعت، اشجار، آب و دیگر عناصر زیست محیطی را بیان کرده و رعایت حقوق آنها را متذکر شده استفاده میشود که به چند نمونه از روایات مزبور اشاره میشود: 1 ـ در باب جهاد روایاتی آمده که نشان دهندهی سیره پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در جنگها و سفارشهای ایشان به فرماندهان است که دلالت بر این دارد که در جنگ نباید رفتار غیرمتعارف داشت و همه چیز را تخریب و ویران کرد.
» (نحل/ 97) و اما یکی دیگر از مقاصد شریعت، حفظ نفس و نسل است که مقصود از آن، محافظت از حیات بشری و سلامت او و بقاء نوع انسانی در روی زمین است؛ زیرا خداوند در برخی از آیات به آن اشاره داشته و میفرماید: «هر کس که انسانی را به قتل برساند و یا در زمین فساد کند، همانند این است که همهی انسانها را مورد تعرض قرار داده و حیات بشری را به خطر انداخته است و هر کسی که انسانی را احیا کند و از شرایط زیستی او محافظت کند، مانند آن میماند که همه ی انسانها را احیا نموده و سلامت بشری را تضمین کرده است."