چکیده:
شخصیت و زندگی مختار ثقفی در ابهامات فراوانی فرو رفته و پرسش های زیادی در این ارتباط مطرح است. نگاهی گذرا بر متون تاریخی روایی و رجالی شیعه دست های از روایات را نشان می دهد که حاوی تصاویری مذمت گونه از مختار ثقفی می باشند. بدون شک این روایات آن هنگام که در کنار روایاتی که مختار ثقفی را مدح نمودهاند قرار گیرند، ذهن هر پژوهشگری را با سوالات و ابهاماتی روبه رو خواهند کرد. لذا در این پژوهش به بررسی جایگاه راویان روایات ذم مختار ثقفی در کتب رجالی شیعه پرداخته می شود تا بدین وسیله سوای از نقد محتوایی این دسته از روایات، میزان وثاقت و جایگاه این راویان در کتب رجالی شیعه مشخص گردد. یافته های این پژوهش توثیق اکثری راویان روایات ذم مختارثقفی در کتب رجالی شیعه را نشان میدهد. از 23 راویای که در سلسله سند این روایات وجود داشت، 16 راوی توثیق شده و 7 راوی دیگر مجهول یا اختلافی هستند.
Mokhtar’s personality and the vagueness which exists regarding his life has always
caused an irrefrangible connection in the mind. A quick look at historical, narration
and rijali Shia books shows narrations which condemn or criticize Mokhtar Thaqafi.
Without doubt, when these hadiths are compared with the hadiths that praise
Mokhtar, any scholar’s mind is filled with questions. Therefore, this study examines
the authenticity of the narrators of the hadiths which criticize Mokhtar, so that the
authenticity of these narrations in Shia Rijali books, regardless of their content,
becomes clear. The result proves the authenticity of most of the narrations
condemning Mokhat al Thaqafi in Shia Rijali books. Of the 23 narrators who have
been mentioned in the chain of narrators, 16 one of them are authentic, the rest
being unknown or disputed.
خلاصه ماشینی:
"در این پژوهش ابتدا نگاهی گذرا بر ادوار نگارش کتب رجالی شیعه خواهد رفت؛ سپس پنج روایت از دو کتاب اختیار معرفة الرجال معروف به رجال الکشی و بحار الانوار علامه مجلسی که حاوی تصویری مذمت گونه از مختار ثقفی میباشند انتخاب شده و با استفاده از اهم کتب رجالی شیعه همچون طبقات الرجال (رجال برقی)، رجال النجاشی، رجال ابن غضائری، الفهرست و رجال الطوسی، اختیار معرفة الرجال المعروف برجال الکشی، رجال ابنداوود، رجال العلامة الحلی (خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال) و معجم رجال الحدیث آیت الله خوئی به اعتباریابی جایگاه سلسله راویان این روایات پرداخته خواهد شد.
در سلسه راویان این روایت هفت راوی وجود دارد که به بررسی جایگاه آنان میپردازیم: نخستین روای محمد بن الحسن میباشد، آیتالله خوئی در معجم رجالالحدیث خویش مینویسد: شخصی با این عنوان در کثیری از اسانید که به 604 مورد میرسد، ذکر شده است.
2 همچنین بر اساس معجم رجال الحدیث آیت الله خوئی وی از محمد بن یزداد که از اصحاب امام حسن عسکری(ع) میباشد، 3 نقل روایت کرده است.
1 آخرین راوی در سلسله راویان این روایت حبیب بن المعلل الخثعمی میباشد، به گفته نجاشی وی اهل مدائن است و از امام صادق (ع) و امام رضا (ع) نقل روایت کرده است، ثقه و صحیح میباشد.
3 در نتیجه در مورد روایت دوم باید گفت، در مورد دو راوی از راویان این روایت یعنی محمد بن عیسی عبیدی و محمد بن عمرو تا حدودی اختلاف وجود دارد ولی دو راوی دیگر یعنی جبریل بن احمد و یونس بن یعقوب از سوی بزرگان رجالی شیعه توثیق شده اند."