چکیده:
زن در طول تاریخ مورد ستم ها قرار گرفته، دین مبین اسلام به زن و حقوق آن توجه ویژه ای نمود و در اوایل قرن بیستم روشنفکران در تلاش بودند تا ندای مظلومیت زن را به گوش همگان برسانند از بین این روشنفکران نجیب محفوظ می باشد، وی در آثارش و به ویژه در رمان های واقع گرایانه اش از مظلومیت زن و اجحاف حقوق وی سخن گفت. پژوهشگر در این مقاله درتلاش است تا با استفاده از نقد فمینیستی و در چهارچوب عناصر فمینیستی، نگاه نجیب محفوظ بر زن در رمان بدایه و نهایه که یکی از رمان های مرحله ی واقعگرایانه ی خود می باشد را مورد بررسی قرار دهد همچنین بر اساس نقد فمینیستی ارتباط بین شخصیت های اصلی رمان و عنوان رمان"بدایة ونهایة" مورد بررسی قرار گرفته شد.
خلاصه ماشینی:
هدف این مقاله بیان دیدگاه نجیب محفوظ دربارة زن در بدایۀ و نهایـۀ اسـت ، کـه رمانی است واقع گرایانـه ، و از طریـق شـناخت دیـدگاه محفـوظ دربـارة زن، بـه وضـعیت اجتماعی زن مصری در زمان نگارش رمان پی خواهیم برد.
کدامیک از ویژگیهای فمینیستی در بدایۀ و نهایۀ جلوة بیش تری دارد؟ چرا؟ محفوظ در این رمان، که در واقع شرح وضـعیت زنـان جامعـۀ مصـر آن زمـان اسـت ، بسیاری از حقایق اجتماعی جامعۀ مصر را بیان کرده است .
با نگاهی به جنبش زنان (فمینیسم ) در جهان عرب از آغاز بیداری ـ نهضت عربی ـ اسلامی در آغاز قرن بیستم [درمییابیم که ] این جنبش بدون شک واکنشی است بر مدرنیسمی که با استعمار و وابستگی و استقلال ظاهری وارد برخی حکومت های عربـی شـد؛ طبیعـی اسـت این شوک، که در بسیاری از گروههای جامعه تأثیر گذاشته بود، در زن نیز تأثیر بگذارد، زنی که قرنها در عقب ماندگی، جهل ، فقر، بیماری و نگاه پدرسالارانۀ مـرد شـرقی گرفتـار بـود (الحیدری، ٢٠٠٣: ٣٢٨).
یکی از منتقـدان اشـاره کـرده است که بیش تر نویسندگان قبل از نجیب محفوظ، جامعۀ مصر را به طور کامـل و بـا تمـام وجود و شعور خویش احساس نکرده بودند، بلکه نگاه آنها به این محیط ، نگاهی جزئی و محدود بود و به این دلیل ، شخصیت های داستانی آنهـا، جـدا از جامعـه و داسـتانهایشـان نوعی رمان شخصیت به حساب میآید» (محمد سعید، ١٣٧٨: ١١).