چکیده:
عبدالوهاب بیاتی و مهدی اخوان ثالث ، دو شاعر برجستۀ معاصر در ادبیات عربی و فارسی، توانسته انـد افکـار و اندیشه های خود را در قالب واژگان نمادین به تصویر کشند. از جملـۀ ایـن واژگـان ، واژة «شـب » اسـت کـه در اشعار این دو شاعر، مفاهیم مختلف و متنوعی را دربر دارد. بیاتی و اخوان به دلیل تجربه های نسبتا مشـابهی کـه در زندگی از سر گذرانده اند، با نگاهی تقریبا یکسان به این پدیده نگریسته اند؛ اگرچه تفاوت هایی نیـز در نـوع نگاهشان یا سبک پرداخت دیده میشود. از این رو، تمرکز اصلی این مقاله بـر اشـتراکات معنـایی ایـن واژه در اشعار دو شاعر است . در این مقاله با بررسی مفـاهیم واژة «شـب » در اشـعار ایـن دو شـاعر متعهـد، بـه مفـاهیمی سیاسی و اجتماعی از این واژه دست یافتیم که به شکلی هنری و زیبا جلوه گر شده است . عبدالوهاب البیاتی ومهدی اخوان الثالث بوصفهما شاعرین مشهورین فی الأدب المعاصر العربی والفارسی ق-د اس-تطاعا أن یص-ورا آراءهما بمفردات رمزیة ؛ ومن هذه المفردات کلمة «اللیل » التی استوعبت المفاهیم المختلفة والمتنوعة فی أشعار هذین الشاعرین . إن البی-اتی والاخ-وان ق-د اخت-برا تج-ارب مش-ابهة فی حیاتهم-ا وم-ن ثم ق-د نظ-را إل-ی ه-ذه الظ-اهرة نظ-رة مش-ابهة . ول-و أن هن-اک اختلافات فی هذه النظرة ولک-ن ه-ذة المقال-ة ترک-ز عل-ی وج-وه الإش-تراک فی معن-ی ه-ذه الکلم-ة . وفی ه-ذه المقال-ة ق-د درس-نا مفه-وم کلمة «اللیل » فی أشعار هذین الشاعرین الملتزمبن وقد وصلنا إلی مفاهیم سیاسیة ، اجتماعیة ، تغزلیة وحقیقیة لهذه الکلمة حیث إنحا قد تبلورت بأجمل وجه فی اشعار هذین الشاعرین .
خلاصه ماشینی:
"انس بیاتی و اخوان با شب با مطالعه در زندگی عبدالوهاب البیاتی، درمییابیم که وی از همان ابتدای کودکی، با شب انس گرفتـه و خلوت های شبانۀ زیبایی با خیال خود داشته است .
ک: البیاتی، ١٩٩٥، ج ١: ١٠٦) اخوان نیز چون بیاتی انس زیبایی با شب دارد و از آن برای ترسیم احزان درونی خود بهره میگیرد: شب است و غم گرفته چارسویم .
شب ، بیانگر غم درونی بیاتی و اخوان بهره گیری از واژة «شب » فقط منحصر به نگاه اجتماعی نیست بلکه گاهی «شب » زمـان و بهانـه ای اسـت تا دو شاعر توجهشان را معطوف خود کنند البته این توجه کاملا منفصل از اجتماع نیست .
شاعر در این دفتر که «ارغنون » نام دارد، برای به تصویر کشیدن عشق سرشار خود از عناصـر زمـانی مختلفی بهره میگیرد که پرکاربردترین آن ، واژة «شب » است .
بهره گیری از واژة «شب » فقط منحصر به نگاه اجتماعی نیست بلکه گاهی شب زمان و بهانه ای اسـت تـا دو شاعر توجهشان را معطوف خود کنند و از حزن و غم عاشقانۀ خود سخن گویند؛ چراکه در این زمان ، فرصـتی برای دو شاعر فراهم شده تا در خلوت خویش یادی از گذشته کنند و آماج درد دوری قرار گیرند و جدایی از معشوق را در نتیجۀ مبارزات خویش فرایاد آورند.
به بیان دیگر، با مطالعۀ آثار بیاتی و اخوان درمییابیم که هر دو شاعر به دلیل تجربه های سیاسی و اجتماعی نسبتا مشابه ، تا حد زیادی نگاهشان به «شب » مشابه بوده و رنگی که واژة شب در اشعار ایـن دو شـاعر بـه خـود میگیرد، نقاط مشترک فراوانی دارد."