چکیده:
نامه نگاری ، در کنار داستان نویسی ، سردبیری مجله ، ترجمه و نگارش مقاله های پژوهشی و انتقادی ، کارنامه ادبی جمال زاده را تشکیل می دهد . تأثیر شیوه داستان نویسی جمال زاده در زبان نامه نگاری و طرح مباحث ادبی به عنوان یکی از مضامین اصلی ، نامه های این نویسنده را از جایگاه ادبی ممتازی برخوردار می سازد . از عمده مباحث ادبی می توان به نقد ، معرفی داستان هایی اشاره کرد که نویسندگان با انگیزه های مختلف برای جمال زاده ارسال می داشتند . . شیوه انتقادی جمال زاده در این نامه ها امپرسیونیستی ( تأثرگرا ) و ذوقی است ؛ یعنی بر اساس اصول اعتقادی و اولویت های شخصی او صورت گرفته که گاه ، با لحنی رسمی و در مقام استاد و پیشکسوت وگاه با لحنی صمیمی و محبت آمیز ، در مقام دوست و همکار نوشته شده . در حالت اخیر بیشتر به گپ زدن های انتقادی و گفتگوهای دوستانه بین دو شخص فرهیخته شباهت دارد . موضوع ، زبان و شیوه نگارش ، مباحث اصلی این نقد هاست . این نامه ها همراه با مقالات انتقادی جمال زاده ، تصویر کاملی از او در مقام منتقد ادبی ، ارائه می دهد و نشان می دهد اصول اعتقادی جمال زاده در زمینه داستان نویسی و نثر فارسی ، از زمان صدور مانیفست ادبی تا سال های پایانی زندگیش ، بدون تغییر باقی مانده و همین اصول ثابت ، ملاک ارزیابی وی در نقد آثار داستانی نسل نو قرار گرفته است .
خلاصه ماشینی:
"نقد امپرسیونیستی در نظرسنجی راهنمای کتاب دربارة نقد و منتقد، جمالزاده ضمن بحث از شیوة انتقادی آناتول فرانس و ژول لومتر، خود را پیرو آن ها معرفی می کند: «از شما چه پنهان راقم / این سطور هم در مقاله های بسیار ناقص و ابتر و ناشیانۀ خود تاکنون همان راه را پیموده است .
نقد جمالزاده شیوه ای است متأثر از خود او و براساس اصول اعتقادی و اولویت های شخصی اش صورت گرفته ؛ این اصول برخاسته از «سلیقۀ عصری » است که نخستین بار در دیباچۀ یکی بود و یکی نبود مطرح کرد: «ادبیات متعهد و آموزشی »، «دموکراسی ادبی »، «ساده نویسی و انشای بی تکلف و عوامفهم » و «اهمیت زبان ».
به باور او، لازمۀ این کار «شناخت هرچه بیشتر با دین و آب و خاک و با مردم از هر طبقه و هر صنف و هر طایفه و قبیله و فکر و عقیده » (همان ، ٧١٧) و یادگیری زبانی فرنگی است تا نویسنده بتواند شاهکارهای ادبی جهان را به زبان اصلی بخواند و با ریزه کاری های داستان نویسی آشنا شود.
در نقد آثار داستانی ، او به هر امری که زبان را پربار کند یا کوچکترین آسیبی به آن برساند، توجه کرده است ؛ ازجمله واژه ها و ترکیب ها، املای عوامانه (که جمالزاده تعصب خاصی به آن دارد)، املا و رسم الخط ، و نشانه های نگارشی (بارها در نامه ها به آن اشاره کرده است ) که نتیجۀ تحولات فرهنگی اخیر است ."