چکیده:
حمل در شکم مادر را جنین گویند. جنین دارای احکام و حقوقی است که با دارا بودن دو شرط موجود بودن و زنده متولد شدن ، از حقوقی بهره مند میشود. در این نوشتار، حقوق مادی و معنوی جنین از دیدگاه مذاهب اسلامی مورد نقد و بررسی قرار میگیرد. بعضی از علمای عامه ، قایل به جواز وقف کردن برای جنین شده اند، ولی به نظر فقهای خاصه صحیح نیست . به نظر بعضی از علمای اهل تسنن ، هبه به جنین صحیح است و به نظر بعضی دیگر از علمای اهل تسنن و فقهای شیعه ، صحیح نیست و گفته اند، در هبه ، قبض شرط صحت است که نسبت به جنین امکان ندارد. تعدادی از اهل تسنن گفته اند: جنین حق شفعه دارد، اما علمای شیعه متعرض آن نشده اند حقوق مادی جنین در موارد زیر است : ارث ، وصیت ، نفقه ، حق شفعه ، وقف و وهبه . دارابودن این حقوق ، متوقف بر وجود شرط متاخر؛ یعنی زنده متولد شدن جنین میباشد. در بحث حقوق معنوی جنین نیز موضوعاتی چون حق نسب و حلال زادگی، سالم به دنیا آوردن ، وظیفه مادر در حفظ و نگه داری از جنین ، جواز روزه خواری زن باردار، به تاخیر انداختن اجرای حد بر مادر و نیز حق حیات جنین ، مورد بررسی قرار گرفته است .
خلاصه ماشینی:
"دیدگاه های فقهای اهل تسنن در زمینه ارث بردن جنین و شرایط آن ، همانند نظرات و روایات شیعه است ؛ «اگر جنین از مادر جدا شود و صدا بزند، ارث میبرد، و صحیح نیست به روایتی که سعید بن مسیب نقل کرده ، استناد کنیم و بگوییم : «جنین ارث نمیبرد و از او ارث برده نمیشود، مگر این که صدا بزند یا گریه کند...
در فقه علی المذاهب الخمسه آمده : «مذاهب چهارگانه اهل تسنن برصحت وصیت برای جنین اتفاق نظر دارند، به شرطی که زنده به دنیا بیاید، زیرا وصیت جاری مجرای میراث است و به اجماع جنین ارث میبرد و هرچه را (اگر بیش از ثلث ترکه باشد نیاز به اجازه ورثه دارد) برای او وصیت شده مالک میشود و اختلاف دارند آیا در حال وصیت وجود جنین شرط است یا نه ؟ امامیه و حنفیه و حنابله و شافعی- در صحیح ترین قولش - گفته اند: شرط است ، ارث نمیبرد مگر معلوم شود در موقع وصیت جنین موجود بوده است .
روایت های زیر گویای دیدگاه بزرگان دین و مذهب در باب مجازات سقط جنین است : «در روایتی از سعیدبن مسیب آمده است : از امام سجاد (ع ) درباره مردی سؤال کردم که زن بارداری را با لگد زده بود و در نتیجه ، حمل او به صورت مرده ، سقط شده بود؛ امام (ع ) فرمودند: سقط او اگر نطفه بوده باشد، بیست دینار باید بدهد."