چکیده:
آب ، منشا زندگی و ضروریترین ماده برای پیدایش و ادامه حیات است . با توجه به اهمیت آب در سرزمین های خشک جنوب ، طبیعی است که این عنصر در تمام وجوه زنـدگی انسـان و حتـی عقایـد، باورهـا، آداب و رسـوم ، نمـود ویژه ای داشته باشد. یکی از مناسک مربوط به آب در قشم ، آیین «قبله دعـا» یـا «دعای باران » است . این مقاله به تحلیـل نشـانه شناسـی عناصـر و کارکردهـای اجتماعی این آیین میپردازد. آیین قبله دعا، آیینی با ویژگیهای نمایشی اسـت که میتوان از آن در برنامه های مختلف نمایشی استفاده کرد.
خلاصه ماشینی:
در واقـع مـا بـا آيين ها همچون زبان برخورد ميکنيم کـه در آن ، روابـط ميـان عنصـر از خـود عناصر مهم تر است و بر دو برداشت استوار اسـت : نخسـت اينکـه پديـده هـاي اجتماعي و فرهنگي صرفا اشياء يا رويـدادهاي مـادي نيسـتند، بلکـه اشـياء يـا رويدادهايي معنـادار هسـتند و در نتيجـه مـيتـوان آنهـا را نشـانه يـا علامـت به حساب آورد و دوم اينکه اين پديده ها قائم به ذات نيستند، بلکه در شـبکه اي از روابط تعريف ميشوند.
ايـن پيـام هـا کـه شـامل مجموعه اي از تعليمات اخلاقي و رفتارهاي خاص هستند، باعث شـکل گيـري الگوي زندگي پيروان آن مذهب ميشوند که معتقدند اين پيـام هـا، در صـورت درست اجرا شدن ، تعالي و تکامل افراد را در پي خواهند داشـت و بـه روابـط ميان اعضاي جامعه ، معنا بخشيده و آن را نظام مند خواهنـد کـرد.
» (عابدي، ٢٦:١٣٨٥) طلب بارش باران (قبله دعا) در تاريخ ديرپاي اين مرز و بوم ، آب همواره نقـش کليـدي داشـته اسـت و يکي از تنگناهاي اصلي مردم ايران زمين به شمار مي رفته است تا به آن حد کـه اگر سالي باران نمي باريد، زندگي مردم دستخوش نابساماني ميشد.
(همان : ١٩٨) در آيين قبله دعا، کودکان نخستين افراد جامعه هستند کـه بـراي خبرکـردن مردم در مراسم اقدام ميکنند.
(هميلتون ، ١٧٨:١٣٨٧) آيين ها و مناسک براي کارکرد درست زندگي اخلاقي مـا بـه همـان انـدازه ضرورياند که خوراک براي وضعيت جسماني ما؛ زيرا از طريق همين مناسـک است که گروه خود را تأييد و حفظ ميکنـد.