چکیده:
آنچه در پی خواهد آمد، ترجمهای از فصل پنجم کتاب برداشتهایی از ایران: تاریخ، اسطورهها و ملیگرایی از سدههای میانه ایران تا جمهوری اسلامی، تحت عنوان «تاریخنگاری در ایران باستان متاخر» که به قلم دکتر تورج دریایی، استاد تاریخ ایران در دانشگاه ارواین کالیفرنیا نوشته شده است. دریایی در این نوشتار معتقد است که ساسانیان مبدع «تاریخنگاری مقدس» شدند، زیرا تاریخنگاری ساسانیان از متون و سرودهای زرتشتی استفاده کرد و آنچه غیردینی و مخالف با سلیقه موبدان به نظر میرسید، حذف شد و آنچه مطابق با دین زرتشتی بود، در خداینامه حفظ گردید. بنابراین، تاریخ ساسانیان دارای «گرایش زرتشتی» بود و ظهور آنها به همانگونهای بود که در اوستا توصیف شده بود. در این طرح، در خداینامه، دودمانهای اوستایی همچون کیانیان و پیشدادیان جایگزین هخامنشیان و اشکانیان شدند؛ بنابراین، دودمانهای سنتی اوستا به شاهان سنتی ایران تبدیل شدند. حذف هخامنشیان و بعدا اشکانیان، ممکن است به این خاطر باشد که «تاریخ مقدس» ساسانیان به ذکر دقیق رویدادهای تاریخی اهمیت نمیدهد، اما رویدادها و شخصیتهای مرتبط با سنت دینی زرتشتیان، دارای اهمیتاند.
خلاصه ماشینی:
"تاریخنگاری در ایران باستان متأخر* دکتر تورج دریایی ترجمه: محمد حیدرزاده 1 چکیده (مقدمه مترجم) واژگان کلیدی: Historiography in Late Antique Iran Dr. Touraj Daryaee Translate by: Mohammad Heidarzadeh 2 Abstract What follows will be a translation of the fifth chapter of Perceptions of Iran: History, Myths and Nationalism from Medieval Persia to the Islamic Republic (historiography in late antique iran) which written by Dr. Touraj Daryaee, professor of Iranian history at the University of California.
2 این مقاله بر جنبههای تاریخنویسی ایران در دورۀ ساسانیان و دوران باستان متأخر تأکید خواهد کرد و روش و طرز تفکر ایجاد روایتهای مقدس که پایه و اساس تاریخنگاری سنتی ایرانی تا سده نوزدهم میلادی شد را شرح میدهد.
تاریخنگاری ساسانیان از متون و سرودهای زرتشتی استفاده کرد؛ به همان اندازه که ارمنیها از کتاب مقدس و مسلمانان از قرآن بهعنوان نقطۀ آغاز و نمونهای برای نشان دادن تاریخشان استفاده کردند، آنها نیز از اوستا و بهویژه یشتها بهره بردند.
1 هدف مورخان ارمنی این بود که آنچه روی داده را، آنطور که مورد پذیرش کلیسا است، ارائه دهند و تاریخ ارمنستان را با تفکر مسیحی یکسان کنند و بخشهایی که با سلیقۀ ارمنیها در دورۀ باستان متأخر مناسب نبود را حذف کنند.
در این عبارت مهم، دلیل درگیریهای بین ساسانیان، رومیها و دیگران، از طریق روایتهای مقدس تاریخنگاری ایرانیان ارائه شده است (فصل ۲۰): «چه از دین پاک بهروشنی پیداست که اصل بدخواهی رومیان و نیز ترکان نسبت به ایرانیان، از کینی بود که با کشتن ایرج کاشتند و تا فرشگرد همچنان دوام مییابد."