چکیده:
در تاریخ ایران اسلامی، عصر صفوی یکی از دورههایی است که تاثیرات عمیقی بر حیات معنوی و ارزشهای فرهنگی ایران ازخود به جای گذاشته و این تاثیرات حتی تاقرن معاصر نیز به خوبی قابل تشخیص است. مراسم عزاداری در حکومت صفویه به طور کلی بر اساس عقاید وافکار مذهبی- سیاسی شکل گرفته بود و از همان آغاز، چنان بسط و توسعه یافت که در کمتر دورهای از تاریخ ایران، در زمانی چنان کوتاه بدان پایه رسیده بود. بررسی و شناخت روند برپایی و تحول مراسم مذهبی در دوره صفوی به عنوان یک مساله بنیادی، از اهمیت زیادی برخوردار است. مسئله پژوهش حاضر اینست که آیا حکومت صفویه و نهادهای عام و خاص و مرتبط با آن در تحریفها و بدعتهای عزاداری موثر بوده است؟ و در صورت مثبت بودن پاسخ، تا چه میزان در پرورش این تحریفها نقش داشته است؟ این مقاله به بررسی وضعیت عزاداری در یکی از برجستهترین ادوار تاریخ شیعیان یعنی صفویان و علل رشد و گسترش بدعتهای این دوره میپردازد. در این نوشتار برخی عوامل موثر سیاسی، اقتصادی و اجتماعی- فرهنگی که در گسترش این تحریفها نقش داشته از ابعاد مختلف بررسی گردیده، ضمن آنکه چگونگی و نحوه رشد آن را در عصر صفوی نشان میدهد. یافتههای این پژوهش حاکی از آن است که در گسترش این بدعتها عوامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی دخالت داشته اما عوامل سیاسی و حکومتی تاثیر بیشتری ایفاء نموده است.
In the history of Islamic Iran، Safavid era is one of the period which have a profound influence on spiritual life and cultural values of Iranian and these effects are well recognized even contemporary. Mourning ceremony in the Safavid era based، in general، on religious and political beliefs، and from the beginning was developed so that in any period of Iranian history was not spread at this level، especially، in such a short time. It is important، on its own، to investigate the process of establishment and development of religious ceremonies in the Safavid period as a fundamental subject. The research question is whether the actions of Safavid government and its relevant institutions، have been effective in the emergence and growth of distortions and innovations in mourning ceremonies? And، if so، to what extent is involved in the development of this distortion? This article examines the mourning in Safavid era، one of the most prominent Shia historical time، and studies the roots of innovations in religious ceremonies. In this paper، we study the political ، economic and social - cultural factors that involved in the development of distortions from the different aspects، while it shows how it developed in the Safavid era. The findings suggest that the many political ، economic، social - cultural and political factors involved in developing of this innovations ، but the governmental and political factors has played a great role.
خلاصه ماشینی:
علل رشد و گسترش بدعت ها در عزاداري عصر صفوي 1 علي روحاني 2 شهرزاد ساسان پور چکيده در تاريخ ايران اسلامي، عصر صفوي يکي از دوره هايي اسـت کـه تـأثيرات عميقـي بـر حيـات معنوي و ارزش هاي فرهنگي ايران ازخود به جاي گذاشته و اين تأثيرات حتي تاقرن معاصر نيز بـه خوبي قابل تشخيص است .
در حـوزه عـزاداري يکي از پرسش هاي عمده اين است که علل و عوامل رشد و نمو تحريف ها در عزاداري چيست ؟ در اين مقاله کوشش برآن بوده تا عوامل رشد، گسترش و ترويج برخي تحريف ها و بدعت ها که در عزاداري، اهداف و آموزه هاي نهضت امام حسين (ع ) و عاشورا پديد آمده و متأثر از دوره صفويان است ، بررسي گردد.
در واقع ميتوان به اين نکته کلي اشاره کرد که رواج باورها و طريقت هـاي تصـوفي کـه رابطـه عـاطفي- احساسي قابل توجهي با مذهب و آئين تشيع داشتند، امکان بروز هـر چـه بيشـتر مراسـم مـذهبي شيعي و همچنين زمينه گسترش و تفصيل عزاداري را مهيا ساخت ، لذا براي نمونـه علامـت هـاي کشکول و تبرزين ، از نشانه هاي خير و شر است که نشانه هاي ديگر هم با جمع بندي تأثير تمـدن و 27 فرهنگ هند و تصوف در دوران صفويان وارد تزئينات صنايع ، علوم و هنرها گرديده است .