چکیده:
تربیت اخلاقی بخش مهمی از برنامه تربیتی انسان است که استعدادهای علمی و عملی اخلاقی او را شکوفا، و سعادت دنیوی و اخروی او را تامین می کند. رویکردهای تربیت اخلاقی مختلفی در سراسر جهان وجود دارد؛ برای بهره گیری درست از تجربیات دیگر کشورها لازم است ابتدا تجارب تربیتی آن ها با معیار مبانی فکری و دینی اسلام مورد ارزیابی قرار گیرد. پژوهش حاضر با هدف بررسی انتقادی رایج ترین رویکردهای تربیت اخلاقی در جهان بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی (ره ) و فهم نقاط قوت و ضعف آن ها انجام گرفته است . سوالات پژوهش عبارت است : از دیدگاه علامه طباطبایی (ره ) برنامه آموزش اخلاقی موثر که به تحقق اعمال و رفتار اخلاقی منجر شود، چه مولفه هایی دارد؟ آیا رویکرد رشدی ـ شناختی ، رویکرد اخلاق غمخواری و رویکرد تربیت منش مولفه های مورد نظر علامه طباطبایی را تحت پوشش قرار می دهند؟ روش پژوهش ، تحلیلی ـ تطبیقی ـ انتقادی می باشد. ابتدا سه رویکرد مذکور تبیین می شود و سپس بر اساس مولفه های اساسی تربیت اخلاقی موثر از دیدگاه علامه (معرفت ، عواطف ، عمل اخلاقی ، حالات و ملکات اخلاقی ، ایمان و تقوای الهی و جامعه صالح ) مورد نقد قرار می گیرد. یافته ها نشان می دهد که هر یک از این رویکردها تنها بر جنبه خاصی از تربیت اخلاقی تاکید می کنند. در نتیجه رویکردهای مذکور تنها می توانند اخلاقی سکولار را که به اعتقاد علامه ، علاوه بر تفاوت های اساسی با اخلاق دینی ، ضمانت اجرایی هم ندارد، فراهم سازند.
خلاصه ماشینی:
سؤالات پژوهش عبارت است : از دیدگاه علامه طباطبایی (ره ) برنامه آموزش اخلاقی مؤثر که به تحقق اعمال و رفتار اخلاقی منجر شود، چه مولفه هایی دارد؟ آیا رویکرد رشدی ـ شناختی ، رویکرد اخلاق غمخواری و رویکرد تربیت منش مؤلفه های مورد نظر علامه طباطبایی را تحت پوشش قرار می دهند؟ روش پژوهش ، تحلیلی ـ تطبیقی ـ انتقادی می باشد.
در این مقاله به سؤالات زیر پاسخ داده می شود: ١ـ از دیدگاه علامه طباطبایی (ره ) برنامه آموزش اخلاقی مؤثر که به تحقق اعمال و رفتار اخلاقی منجر شود، چه مؤلفه هایی دارد؟ ٢ـ آیا رویکرد رشدی ـ شناختی ، مؤلفه های مورد نظر علامه طباطبایی را داراست ؟ ٣ـ آیا رویکرد اخلاق غمخواری مؤلفه های مورد نظر علامه طباطبایی را تحت پوشش قرار ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1- Developmental- cognitive approach 2- Caring ethics 3- Character education approach می دهد؟ ٤ـ آیا رویکرد تربیت منش ، مؤلفه های مورد نظر علامه طباطبایی را دارد؟ روش پژوهش پژوهش حاضر از نوع کاربردی است .
٣ـ بررسی انتقادی رویکردها اکنون پس از طرح معیارهای برنامه تربیت اخلاقی مؤثر از دیدگاه علامه طباطبایی جا دارد که سه رویکرد رشدی ـ شناختی ، غمخواری و منش از این نظر مورد ارزیابی قرار گیرند و نقاط قوت و ضعف ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ١ـ الذین امنوا اشد حبا لله (بقره ، ٦٥) آن ها از نظر توجه به مؤلفه های مذکور بررسی شود.
Caring: a Feminine Approach to Ethics & Moral Education, Berkeler: University of California Press Ibid (1992a).