چکیده:
یکی از مهمترین و پیچیده ترین تحوّلات اجتماعی جهان در نیم قرن اخیر توسعۀ شهرنشینی است . فرایند شهرنشینی در کشورهای در حال توسعۀ به طور کّلی و در ایران به طور اخص به دلایلی چند روندی شتابان به کلان شهری و قطبی شدن منجر شده است . رشد شتابان شهرنشینی و ظهور کلان شهرها عواقب و پیامدهای متفاوتی را به دنبال داشته و با آسیب های شهری متعدّدی همراه شده است . این پیامدها و عواقب چه در ایران و چه در سایر کشورهای جهان باعث شکل گیری کانون های بروز ناهنجاری و جرائم اجتماعی در شهرها شده و زمینه بروز ناامنی های متفاوت شهری را فراهم آورده است . در این بین کلان شهر تهران نیز از این قاعده مستثنی نمی باشد و بصورت های مختلف از ناامنی ناشی از تحولات صورت گرفته در دهه های اخیر و همچنین مسائل طبیعی رشد شهرها رنج می برد. در این راستا برای شناخت عوامل موثر بر ناامنی شهر تهران مطالعات کتابخانه ای و میدانی در این زمینه انجام شده است و عوامل موثر در ناامنی شهر تهران در قالب شش بخش تمرکز، موقعیت طبیعی و جغرافیایی ، جمعیت و مسائل اجتماعی ، مسائل اقتصادی ، مسائل فیزیکی ، ترافیک و خطوط ارتباطی که هر یک به چهار متغیر یعنی مجموعا ٢٤ متغیر تقسیم شده در قالب پرسشنامه در سه منطقه (یک ، شش ، دوازده ) توزیع شده است که نتایج حاصله نشان دهنده تفاوت دیدگاه شهروندان در مناطق مورد مطالعه نسبت به شاخص های موثر بر ناامنی شهر تهران دیده می شود. در این راستا، تحقیق حاضر بر آن شده است ؛ با تبیین رویکردی جدید به بررسی عوامل موثر بر ناامنی شهر تهران از دیدگاه شهروندان بپردازد.
خلاصه ماشینی:
در اين بين ، کلانشهر تهران بعنوان پايتخت کشور که جايگاه برجسته اي در سطح ملي و فراملي دارد دچار طيف گسترده اي از مسائل ناامني محيطي - جغرافيايي ، اجتماعي (از قبيل افزايش و هجوم فزاينده جمعيت ، گسترش نابرابري هاي اجتماعي و اقتصادي و پيامدهاي فضايي آن يعني جدايي گزيني و جدايي نشيني فضايي روز افزون مردم شهر، کمبود عدالت اجتماعي ، فقدان هم ارزي شرايط زندگي ، انجام گستاخانه ترين بزهکاري ها، جرايم ، تبهکاريها و نابهنجاري اخلاقي ، وجود ناپاکي هاي روحي و مفاسد اجتماعي ، اعتياد، دزدي ، خيانت ، وجود کودکان خياباني ، فحشا و سازمانهاي پليد و اماکن فساد و بروز اختلالات و ناامني ها و بسياري از آسيب هاي اجتماعي ديگر) و غيره است ، که تا حد زيادي از ايجاد محيط مساعد براي زندگي همراه با آرامش و امنيت شهروندان جلوگيري مي کند(کارگر، ١٣٨٣: مقدمه ).
امروزه بحث امنيت شهري به يکي از بحث هاي علمي ، فني ، کاربردي و اداري مهمي تبديل شده است که اکنون به صورت يک موضوع ميان دانشي و فرادانشي جامع نگر در چارچوب جامعه شناسي شهري ، حقوق ، جغرافيا، علوم انتظامي – امنيتي و نظاير آنها بررسي مي شود و با سرنوشت آحاد شهروندان کل نظام اجتماعي و اقتصادي کشور و شهر، بويژه مسائل امنيت کلان شهرها سر و کار دارد(کارگر، ١٣٨٣: مقدمه ).
بر اين اساس شاخص هايي که در بخش سوم يعني جمعيت و مسائل اجتماعي که در ناامني شهر تهران موثر و اهميت بيشتري دارند و بايد در نظر گرفته شود شامل تراکم زياد و روبه ازدياد جمعيت ، جمعيت جوان ، جمعيت با فرهنگ هاي مختلف و نابرابري در دسترسي به امکانات و تسهيلات شهري مي باشد.