چکیده:
پژوهش حاضر با هدف تحلیل محتوای کتابهای درسی تاریخ دوره متوسطه علوم پایه برای تعیین جایگاه مؤلفههای هویت دینی، مذهبی و انقلابی در محتوای این کتابها انجام شده است. مسألهی اصلی پژوهش پاسخ به این سؤال بوده است: آیا کتابهای درسی تاریخ دوره متوسطه رشتههای علوم پایه از سال 58 تا 92 ه. ش در شکل دهی هویّت دینی، مذهبی و انقلابی در دانش آموزان موفق بوده اند؟ روش پژوهش، اسنادی و مبتنی بر تحلیل محتواست. جامعهی آماری پژوهش شامل کلیه کتابهای درسی تاریخ دوره متوسطه رشته علوم پایه ازسال 1358 تا 1392.ه.ش، تألیف دفتر برنامهریزی و کتب درسی وزارت آموزش و پرورش است. و از میان آنها تعداد 9 عنوان کتاب درسی تاریخ که به لحاظ محتوائی تکراری نبودند، به عنوان حجم نمونه انتخاب و مورد مطالعه و تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. برای گردآوری اطلاعات از فهرست وارسی (چک لیست) سنجش مؤلفههای هویت دینی، مذهبی و انقلابی استفاده شده است. یافتههای این پژوهش حاکی از این است که: کتابهای درسی تاریخ متوسطه بعد از انقلاب اسلامی در شکل دهی و انتقال مفاهیم هویّت دینی، مذهبی و انقلابی سهم زیادی داشته اند. و توانسته اند ویژگیها، بایدها و نبایدهای دینی، عقاید و هویّت اسلامی- انقلابی را در لابهلای مطالب خویش، به دانشآموزان انتقال دهند و در جهت درونی سازی آنها مؤثر عمل کنند.
خلاصه ماشینی:
ش. مرزبان ادیب منش * فرهاد پروانه ** چکیده پژوهش حاضر با هدف تحلیل محتوای کتابهای درسی تاریخ دوره متوسطه علوم پایه برای تعیـین جایگاه مؤلفه های هویت دینی، مذهبی و انقلابی در محتوای این کتابها انجام شده است .
یافته های تحقیق ١-به چه میزان در کتابهای درسی تاریخ مقطع متوسطه (رشته های علوم پایه ) بـر مفاهیم و مؤلفه های هویت دینی، اسلامی، انقلابی و مؤلفه ها و مفـاهیم غیـر خـودی(غیر اسلامی-غیرانقلابی)تأکید شده است ؟ برای پاسخ گویی به این سؤال مفاهیم و نمادهای مربوط به هویت دینی، مـذهبی و انقلابـی و همچنین مؤلفه ها ومفاهیم غیرخودی(غیر اسلامی-غیرانقلابی) در این مورد مطالعه همراه با فراوانی و درصد آنها استخراج و میزان توجه به هر کدام از مفاهیم و نمادها مشخص شد.
بحث و نتیجه گیری در پژوهش حاضر که با هدف تحلیل محتوای کتـابهـای درسـی تـاریخ مقطـع متوسـطه در رشته های علوم پایه (علوم تجربی- ریاضی فیزیک -فنی وحرفه ای- کارودانش ) بر پایه ی مؤلفه هـا و نمادهای هویت دینی (اسلامی- مذهبی- انقلابی) بعد از وقوع انقلاب اسلامی (سال٥٧) انجـام شـد، با توجه به تجزیه و تحلیـل فراوانـی مفـاهیم در جـداول شـماره ١تـا٦، بیشـترین میـزان توجـه در کتابهای درسی تاریخ مقطع متوسطه علوم پایه در سالهای مورد مطالعه در شاخص هویت دینی - مذهبی به مؤلفه های اسلام وحکومت اسلامی، قرآن، مذهب ، خدا، شهید بوده است و بیشترین توجه و بالاترین میزان دادههای مربوط به هویت دینی- مذهبی از میان ٩ عنوان کتاب مـورد مطالعـه ، در کتاب تاریخ معاصر ایران (١٣٧٠) و کمترین توجه در کتاب تاریخ ایران(٢) ایـران در دوران معاصـر (١٣٧٨)، مشاهده میشود.