چکیده:
توزیع منصفانه ریسک میان کشور میزبان و شرکتهای بینالمللی نفتی، از موضوعات بسیار مهم در قراردادهای نفتی است. در این مقاله توزیع ریسک میان شرکتهای بینالمللی نفتی و دولت در قراردادهای بیعمتقابل توسعه نسل اول، دوم و سوم مورد بررسی قرار میگیرد. ریسکهای شرکتهای بینالمللی نفتی در قراردادهای بیعمتقابل عبارتند از: ریسک هزینه، ریسک تأخیر در تکمیل پروژه، ریسک عدم دستیابی به تولید قراردادی، ریسک کاهش قیمت نفت. ریسکهای دولت عبارتند از: ریسک عدم تولید صیانتی، ریسک کاهش تولید پس از تحویل پروژه، ریسک هزینه (نسل سوم قراردادها)، ریسک بیشبرآورد هزینهها. بر اساس نتایج این مقاله، در قراردادهای بیعمتقابل نسل اول، ریسک هزینه و عدم دستیابی به تولید قراردادی برای پیمانکار و ریسک عدم تولید صیانتی و کاهش تولید پس از تحویل پروژه برای دولت، بیشترین آثار را بر اقتصاد پروژه هر یک از طرفین دارند و مکانیزم انگیزشی مناسبی برای مدیریت این ریسکها در قراردادهای نسل اول وجود ندارد. در قراردادهای نسل سوم، بطور قابل ملاحظهای ریسکهای اصلی قراردادهای بیعمتقابل کاهش یافته است و طرفین قرارداد بطور میانگین با ریسک کمتری مواجه هستند. البته علیرغم کاهش ریسک پیمانکار در قراردادهای نسل سوم، نرخ داخلی بازگشت سرمایه پیمانکار افزایش یافته است که این مسئله با توزیع متناسب ریسک و پاداش در قراردادها سازگاری ندارد.
خلاصه ماشینی:
"4 منبع : محاسبات محقق * از آنجاکه قرارداد توسعه میدان یادآوران از نوع نسل سوم قراردادهـای بیـع متقابـل اسـت پیمانکـار صـرفا بـا ریسـک هزینه های عملیاتی مواجه است زیرا در این نوع قرارداد مبلغ قرارداد پس از صدور سفارش خرید تجهیزات کـه بخـش عمده هزینه سرمایه ای را پوشش میدهند نهایی میگردد و این ریسک از عهده پیمانکار خارج شده است .
در جدول مشاهده میشود ریسک هزینه در قرارداد میدان یادآوران بسیار کمتر از قراردادهای نسل اول است بطوریکه با افزایش ٥٠ درصدی هزینه های عملیاتی این پروژه نرخ داخلی بازگشـت سرمایه صرفا ٢.
قراردادهای نسل اول بیـع متقابـل بگونه ای تنظیم شده اند که در صورت عدم تحقق پاداش ، نرخ داخلـی بازگشـت سـرمایه حـدود ٦ درصد باشد اما در پروژه میدان یادآوران که از نوع قراردادهای نسل سوم بیع متقابل است پیش بینی میشود نرخ داخلی بازگشت سرمایه پیمانکار، حتی در صورت عدم دستیابی به تولید هدف ، بـیش از ٨ درصد باشد.
احتمال و پیامد وقوع ریسک برای طرفین در قراردادهای نسل اول بیع متقابل ریسک پیمانکار ریسک دولت عنوان ریسک احتمال وقوع پیامد وقوع عنوان ریسک احتمال وقوع پیامد وقوع ریسک هزینه P3 XI4 کاهش تولید P2 XG3 ریسک کاهش قیمت نفت P1 XI1 عدم تولید صیانتی P4 XG4 تأخیر در تکمیل پروژه P2 XI2 بیش برآورد هزینه P2 XG1 عدم دستیابی به سطح تولید P2 XI3 منبع : محاسبات محقق شاخصی که برای تحمل ریسک طرفین مد نظر قرار داده شده است امید ریاضـی پیامـدهای وقـوع ریسک های طرفین بوده است ."