چکیده:
شرکت ملی نفت ایران برای توسعه میادین نفت و گاز کشور از الگوی قراردادی بیع متقابل استفاده می کند. در این مقاله قراردادهای نفتی بیع متقابل در چارچوب مدل مخاطرات اخلاقی مورد بررسی قرار می گیرد. موقعیت بهینه اول مدل مخاطرات اخلاقی در شرایطی رخ می دهد که فعالیت کارگزار بصورت دقیق و کامل قابل مشاهده و بررسی باشد. این در حالی است که آثار برخی از روش های بهره برداری از میادین نفتی تا سال ها آشکار نمی گردد. بنابراین هیچگونه از قراردادهای نفتی از جمله قراردادهای بیع متقابل در موقعیت بهینه اول مدل مخاطرات اخلاقی قرار ندارند. از سوی دیگر کوتاه بودن عمر قراردادهای بیع متقابل و معین بودن مبلغ قرارداد قبل از شروع عملیات موجب می شود که شرکت های بین المللی نفتی انگیزه کافی برای انتخاب روش مناسب برای توسعه میدان های نفتی با هزینه های بالاتر و بازدهی بیشتر را نداشته باشند. بنابراین قراردادهای بیع متقابل در موقعیت بهینه دوم مدل مخاطرات اخلاقی نیز قرار ندارند. از این رو در پایان مقاله پیشنهادهایی برای بهبود وضعیت قراردادهای بیع متقابل ایران ارائه شده است.
خلاصه ماشینی:
"__________________________________________________________ 1 -Cost Recovery 2 - Bank Charge 3 - Remuneration Fee 4 - Profit Oil Split ٤-١- موقعیت بهینه اول مدل مخاطرات اخلاقی در قراردادهای بیع متقابل همانطور که در بخش (٣-١) مقاله گذشـت موقعیـت بهینـه اول در شـرایطی برقـرار مـیشـود کـه فعالیت های کارگزار یا روشهای بهرهبرداری از میادین نفتی توسط شرکت های بین المللـی نفتـی بصـورت دقیـق و کامـل قابـل مشـاهده و بررسـی باشـد.
دولت ها برای حداکثرسازی حجم ذخیره، باید مدت زمانی که تولید در این سطح باقی میماند را حداکثر کنند، اما از آنجا که شرکت های بین المللی نفتی تنها به دنبال حداکثرسازی سود یا حداقل سازی هزینه در طول عمر قرارداد بیع متقابل هستند، انگیزه کافی برای انتخاب روش مناسب را ندارند بنابراین یکی از اصول بهینه که باید در قراردادها مورد توجه قرار گیرد این است که : «قراردادی بهینه است که مدت طولانیتری، حد بالایی تولید بهینه را استمرار بخشد».
طاهریفرد، علی(١٣٨٧)، بررسی آثار اقتصادی ساختار قراردادها بر اکتشاف، توسعه و تولید نفت با استفاده از تئوری پرداخت اجاره بهینه و کاربرد آن در صنعت نفت ایران، رساله کارشناسی ارشد اقتصاد، تهران: دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع) مؤسسه مطالعات انرژی(١٣٨٠)، طرح پژوهشی" امکانات بالقوه و راهکارهای جذب سرمایه های خارجی در بخش نفت و گاز"، تهران مبصر، داریوش(١٣٧٩)، کالبد شکافی سرمایه گذاریهای صنعت نفت (قراردادهای بیع متقابل )، تهران: سحاب، چاپ اول Akerlof, George(1970), The Market for Lemons: Quality Uncertainty and the Market Mechanism, The Quarterly Journal of Economics, Vol. 84, No. 3, pp."