چکیده:
امروزه فناوریهای ارتباطی با حجم فراوانی زندگی ما را تحت تاثیر قرار دادهاند، به گونهای که انسان امروز بدون این فناوریهای جدید نمیتواند به زندگیاش ادامه دهد. پیشرفت و گسترش فناوریهای ارتباطی علاوه بر تاثیرات مثبتی که در زندگی انسانها دارد، دارای تاثیرات منفی نیز هست که بر همین اساس نظریهپردازان علوم ارتباطات با توجه به آثار و پیامدهای فناوریهای ارتباطی به دو گروه تقسیم میشوند: عدهای اعتقاد به تاثیرات مثبت فناوریهای ارتباطی دارند و برخی دیگر توجه خود را بر روی آثار منفی فناوریهای ارتباطی متمرکز کردهاند. در این مقاله بر آنیم که به بررسی این دو دیدگاه مثبت و منفی درباره فناوریها و همچنین پیامدها و تاثیرات سیاسی و اقتصادی فناوریهای ارتباطی و اثرات آن بر پدیده جهانی شدن بپردازیم.
خلاصه ماشینی:
در بررسی مراحل پیدایی و دگرگونی فناوریهای ارتباطی معاصر (از زمان اختراع و کاربرد تلگراف برقی در اواسط قرن نوزدهم تا ایجاد و توسعۀ ماهوارههای ارتباطی و تلویزیونی، دستگاهها و شبکههای ارتباطی و اطلاعاتی رایانهای و الکترونیکی در نیمۀ دوم قرن بیستم) به خوبی مشخص میشود که پیشرفت و گسترش این فناوریها همزمان با ظهور و صعود سرمایهداری در کشورهای غربی بوده و هرچند بیتردید در بهبود ارتباطات فردی و جمعی در جوامع انسانی نقش مثبتی ایفا کرده، در عین حال و بیش از هر چیز، به پیشبرد اهداف مؤسسههای عظیم اقتصادی، نظامی و سیاسی قدرتهای بزرگ جهانی اروپا و امریکا در قرن اخیر کمک کرده است.
بنابراین دستکم در مناطق در حال توسعۀ جهان، این امر وظیفۀ سیاستگذاران ملی است که شرایط خود را در قرن بیستویکم دقیقتر بررسی کنند و برنامههای انتقال از مرحلۀ ارتباطات یکسویۀ وسایل الکترونیک ارتباط جمعی را به سوی ارتباطات دوسویه و شبکهای در قالب جامعۀ اطلاعاتی تدارک ببینند.
در این زمینه استفاده از نظریۀ «جریان آزاد اطلاعات» به منظور گسترش نفوذ فرهنگی، پیشبرد دیپلماسی و تسهیل سلطهجویی اقتصادی در سراسر جهان و به کار گرفتن نظریۀ توسعۀ اقتصادی و اجتماعی از طریق وسایل ارتباط جمعی برای جلوگیری از راههای رشد غیرسرمایهداری در کشورهای جهان سوم و گرایش آنها به سوی سوسیالیسم اهمیت فوقالعادهای دارد.
شیلر در آخرین بررسیهایش دربارۀ دگرگونیهای فناوریهای ارتباطات و افزایش و گسترش انحصارات اقتصادی حاکم بر آنها دربارۀ اوضاع جدید سلطۀ فرهنگی و ارتباطی جهان سرمایهداری بحث کرده و به نظریههای جدید خصوصیسازی فعالیتهای ارتباطی اشاره میکند که از اوایل دهۀ ۱۹۸۰ برای تحکیم و تقویت اهداف نظریۀ معروف جریان آزاد اطلاعات و تسهیل منفعتجوییهای شرکتهای بزرگ فراملی به کار گرفته شدهاند.