چکیده:
یکی از تعابیر بحث انگیز قرآن، «ذلک الکتاب» و موارد مشابه آن است که در آغاز برخی از سورههای قرآن آمده است. بررسیها در این مقاله که از طریق مقایسۀ چنین عبارتی در سوره های مربوط انجام پذیرفته، این نتیجه را حاصل کرده است که مفهوم و مشارالیه اسم اشارۀ «ذلک» و «تلک» در چنین تعابیری، قرآن موجود نیست؛ بلکه لوح محفوظ و علم الهی است. چنان می نماید که خاستگاه وجود چنین تعبیری در آغاز برخی از سوره های قرآن این بوده است که مشرکان راجع به منشأ قرآن تردید روا می داشتند و اظهار می کردند که آن از سوی خدا و فرشتگان نازل نشده؛ بلکه القائات شیاطین به پیامبر(ص) است.
'Dhalik al-Kitab' (That Book) and other similar phrases at the opening verses of some Quranic Surahs have long been debated by Muslim commentators as to what these far demonstrative pronouns refer to. The present paper studies these phrases in the relevant Surahs through comparing them. It concludes that the meaning and referent of these phrases are not the existing Quran, but the Guarded Tablet and Divine knowledge. It seems that the reason for the revelation of such phrases was the doubts cast by polytheist audience on the origin of the Holy Quran, who said it was not revealed by God and angles; rather, it is satanic aspiration to the Holy Prophet (peace be upon him and his progeny).
Ja'far Nekoonam[1]
Fatimah Sarvi[2]
خلاصه ماشینی:
64 جستاري در ضمير اشاره به دور در آيات آغازين سوره ها ديدگاه ششم ، اين است که واژٔە «ذلک » و «تلک »، به لوح محفوظ و علـم الهـي اشـاره دارد که قرآن از آن سرچشمه گرفته است (نـک : فخـر رازي، ۱۴۲۰، ج ۲، ص ۲۵۹؛ طباطبـايي، بي تا، ج ۱۱؛ ص ۷۴-۷۵؛ خفاجي، ۱۴۱۷، ج ۵، ص ۴۹۳).
همچنين نشانه هاي ديگري که در بخش پاياني اين سـوره آمـده اسـت ، مفهـوم خاسـتگاه الهـي براي آيات آغازين را تقويت مي کند: عبارت "ان الذي فرض عليک القـرآن " (قصص ، ۸۵)، نيـز عبارت "و ما کنت ترجوا أن يلقي إليک الکتاب إلا رحمة من ربک " (قصص ، ۸۶) و نيز عبـارت "و لا يصدنک عن آيات الله بعد إذ أنزلت إليک " (قصص ، ۸۷)، همگي قرائني بر خاستگاه الهي قـرآن و رد اتهامات مشرکان و کافران است که در نخستين آيه بدان اشاره شد.
در آيۀ ۱۵ نيز پيامبر(ص ) در مقابل درخواست مشـرکان مبنـي بـر ايـن 72 جستاري در ضمير اشاره به دور در آيات آغازين سوره ها که قرآن ديگري بياور، تأکيد ميکند، من تنها از چيـزي کـه بـر مـن وحـي مـي شـود، پيـروي ميکنم : "و إذا تتلي عليهم آياتنا بينات قال الذين لا يرجون لقاءنا ائت بقرآن غير هذا أو بدله قل مـا يکون لي أن أبدله من تلقاء نفسي إن أتبع إلا ما يوحي إلـي " (يونس ، ۱۵).