چکیده:
نوشتار پیش روی در پی آن است که بررسی تطبیقی پیرامون حقوق تربیتی کودک در
دیدگاه اسلام و غرب داشته و این دو دیدگاه را با یکدیگر مقایسه کند تا شباهت ها و
تفاوت ها در راستای شناخت بیشتر و استفاده از آنها در نظام های تربیتی آشکار شود.
پرسش اصلی این پژوهش آن است که مبنا و اصول دیدگاه غربی و نظام آموزشی آن به
انسان بر چه اساسی استوار می باشد و کودک و تربیت وی را به چه شکلی تعریف می
نماید و از سوی مقابل، دیدگاه اسلام در این زمینه چیست و چه ساز و کاری بر آن
حاکم می باشد.
پژوهش حاضر با استفاده از روش تطبیقی به بررسی دو دیدگاه حاضر می پردازد. روش
تطبیقی یکی از رویکرد های کیفی پژوهش می باشد و بر اساس مقایسه جنبه های
گوناگون دو و یا چند دیدگاه استوار است تا با شناسایی شباهت و تفاوت ها، استفاده
بهتر از نتایج را رقم زند. یافته های این پژوهش بیانگر آن است که نگاه اسلامی به
حقوق کودک بسی فراتر از نگاه غربی می باشد و دیدگاه غربی در این زمینه غالبا به نیاز
های مادی و این جهانی کودک نظر دارد و نیاز های فرامادی و معنوی او را در کانون
توجه قرار نمی دهد . علاوه بر آن، کودک تعریف شده مکاتب فکری غرب، کودکی
زیستی و ماشین گونه است که در ردیف دیگر موجودات خاکی قرار می گیرد و از آن
روی مورد تربیت قرار می گیرد که دارای ضعف ها و کاستی هایی است که خود
نمی تواند آنها را بر آورد؛ ولی در دیدگاه اسلامی کودک از آن روی باید مورد تربیت قرار
گیرد که مورد تکریم و احترام خداوند بوده است و جایگاهی والا و برتر از دیگر
موجودات این جهانی و خاکی دارد . لذا خواستگاه تربیت غربی، همانا ضعف ها و نیاز
های جسمی و مادی کودک است؛ حال انکه در نگاه اسلامی این کرامت انسان و برتری
وی نسبت به تمامی موجودات دیگر و رنگ اللهی داشتن وی است که تربیت را ضروری
می نماید .
خلاصه ماشینی:
"از سوی دیگر، زمانی که فرد به این جهان مادی پای می نهد و زیست این جهانی وی آغاز می شود، باز هم دیدگاه اسلامی تفاوت های آشکاری با دیدگاه غربی دارد و یکی از مهم ترین مسائل مورد نظر در دیدگاه اسلامی، توجه به تمامی ابعاد وجودی فرد همچون کرامت انسان ، تفاوت ساختاری انسان با حیوان ، خلیفۀ اللهی بودن انسان و بسیاری نکات دیگر مدنظر قرار می گیرد که هیچ نشانه ای از آنها در دیدگاه غربی مطرح نیست .
مثلا مرویان حسینی و همکاران (١٣٩٠) بدان اشاره دارند که یکی از مهم ترین مباحثی که پیرامون تربیت کودک در منابع اسلامی و از جمله قرآن مورد اشاره قرار می گیرد، حیات اخروی و سعادت و شقاوت انسان در این حیات است که هیچ رنگ و بویی از آن در دیدگاه غربی و کنوانسیون حقوق کودک به چشم نمی خورد.
ولی از سوی مقابل ، زمانی که به دیدگاه اسلامی و تعریف اسلام از انسان و کودک می پردازیم ، به روشنی آشکار می شود که کودک در نگاه اسلامی تمایز های عمده ای از دیدگاه غربی دارد و کودک نه از روی ترحم و دلسوزی، بلکه از آن روی مورد تربیت قرار 1 Smeyers and Wringe می گیرد که توانایی های اللهی و خدای گونه از سمت پروردگار در وجود وی به عاریت گذاشته شده است و تربیت باید بتواند این توانایی ها را به فعلیت برساند."