چکیده:
از والاترین شئون انسانی، خلافت الهی است که در مباحث معرفتی عارفان ازجمله امام خمینی مورد بررسی و تبیین قرار گرفته است.
امام خمینی خلافت را از ضروریات وجودی می دانند که ذات غیبی بدون آن پرده از جمال و جلال و اوصاف خود نمی گشاید. برای شناخت خلیفه و خصوصیات او باید به شناخت مستخلف عنه پرداخت تا از باب اتحاد ظاهر و مظهر به شناخت خلیفه نایل شد. این همان هدفی است که ایشان در کتاب مصباح الهدایه به آن پرداخته اند.
از خصوصیات خلیفه دووجهی بودن اوست. خلیفه با چهره یلی الحقی رو به عالم بالا دارد و با چهره یدالخلقی به عالم مادون مرتبط است. چهره یلی الحقی او ولایت نام دارد و آن وجه که رو به عالم مادون و خلق است، نبوت و رسالت نام دارد. براین اساس، خلافت در صقع ربوبی و صقع خلقیسریان دارد و مظهر اول وآخر و ظاهر و باطن می گردد و خلیفه براساس اندیشه امام خمینی آیینه تمام نمای حق است.
روش این مقاله توصیفی- تحلیلی است.
خلاصه ماشینی:
ازآنجاکه حتی اسما و صفات الهی نیز با مقام غیبی نمیتوانند بدون واسطه و بدون خلیفه مرتبط شوند – زیرا ذات وحدت دارد و اسما و صفات کثرت علمی دارند؛ بنابراین بدون واسطه قادر به ارتباط با غیب هویت نیستند، حتی اسم جلاله الله ، که اسم اعظم است برحسب مقام تعینیاش که اسما را جامع است ارتباطی با ذات غیبی ندارد (امام خمینی،١٣٦٠: ١٦) - وجود خلافت و خلیفه برای هر نوع ظهوری واجب و ضروری است .
خلیفه و حقیقت محمدیه در اسم اعظم / عالم احدیت و واحدیت امام خمینی اسم اعظم را اولین خلافت در ظهور و اولین مرتبۀ نبوت میدانند زیرا نبوت ، جهت انباء اخبار و اظهار است و در فیض اقدس که مرتبۀ ذات است هیچ ظهوری نیست تا اظهاری باشد (امام خمینی،١٣٦٠: ١٢١).
فیض اقدس که حقایق تمام اسما و صفات الهی را به احدیت جمع داراست برای اظهار اسما و صفات الهی به اسمی نیاز دارد که ظرفیت پذیرش تکثر مذکور را داشته باشد و از مجرای او اسما و صفات بروز و ظهور یابند؛ بنابراین ولایت و خلافت اسم اعظم دومین مرتبه از مراتب خلافت و ولایت و اولین مرتبه نبوت محسوب میشود و دارای مقام برزخیت و مظهر تمام اوصاف الهی به صورت اعتدال است و دیگر اسما، رشحات و تجلیات جمالیه و جلالیه اویند (امام خمینی،١٤٢٢: ٤١).