چکیده:
هدف اصلی این مقاله، بررسی شخصیت امام علی (علیه السلام) بهعنوان انسان کامل و خودشکوفا بود. نظریة «سلسلهمراتب نیازهای» مزلو یکی از شناختهشدهترین و تاثیرگذارترین نظریات روانشناسی از زمان پیدایش آن بوده است. دیدگاه مزلو به دنبال شناخت ویژگیهای انسانهای سالم و تحققیافته است. تحقق خود بالاترین نیاز در این سلسلهمراتب بوده و انسان دارای این ویژگیها، انسان خودشکوفا نامیده میشود. مزلو برای این افراد 15 ویژگی را برشمرده است که در این مقاله بررسی شدهاند. روش مورد استفاده در این پژوهش، روش کیفی، از نوع تحلیل محتوا بوده است؛ بدین صورت که با مطالعة کتابها و پژوهشهای مربوط به شخصیت خودشکوفا از دیدگاه مزلو و ویژگیهای شخصیتی امام علی (علیه السلام) در آیات قرآن و روایات و کتب تاریخی، ویژگیهای انسان خودشکوفا و انسان کامل با هم مقایسه شدند.
خلاصه ماشینی:
روش مورد استفاده در این پژوهش، روش کیفی، از نوع تحلیل محتوا بوده است؛ بدین صورت که با مطالعة کتابها و پژوهشهای مربوط به شخصیت خودشکوفا از دیدگاه مزلو و ویژگیهای شخصیتی امام علی (عليه السلام) در آیات قرآن و روایات و کتب تاریخی، ویژگیهای انسان خودشکوفا و انسان کامل با هم مقایسه شدند.
در میان انسانهای کامل، در این پژوهش، امام علی (عليه السلام) بهعنوان شخصی که دارای خصوصیات جامعی بوده و جایگاه خاصی را در بین ائمه داشته است را انتخاب کردهایم.
بهدلیل همین ویژگیها شهید مطهری امام علی (عليه السلام) را «جامع الاضداد» نامیده است و او را نمونهای بارز از یک انسان کامل میداند.
2. پذيرش خويشتن، ديگران و طبيعت: امام علی (عليه السلام) همواره متواضع و ساده بود و با همه، حتی بردگان و فقرا و زیردستان نیز نشست و برخاست میکرد و هیچگاه آنها را کمتر از خود نمیپنداشت.
تشخيص و تفاوت قائلشدن بين وسيله و هدف، بين نيك و بد: امام علی (عليه السلام) این دنیا را وسیلهای برای رسیدن به هدف میدانست که آن رسیدن به قرب الهی و سرای آخرت است.
یافتهها این مسئله را نشان میدهند که بسیاری از ویژگیهای امام علی (عليه السلام) همان ویژگیهای شخصیت خودشکوفایی است که مزلو معرفی کرده است.
همچنین، افراد خودشکوفا سعی دارند با شکوفاکردن استعدادهای بالقوة خویش به اهداف این دنیایی خود برسند، درحالیکه امام علی (عليه السلام) همة استعدادهای خود را در رسیدن به اهداف الهی رشد داده است.