چکیده:
درک روشنتر از عناصر شکلدهنده خلاقیت و رابطة آنها با یکدیگر به والدین، مربیان و مدیران یاری میدهد تا هرچه بیشتر تفکر خلاق را رشد دهند و از موانع آن پیشگیری کنند. الگوهای موجود از خلاقیت مدعی تبیین خلاقیت هستند؛ بااینحال، در معرفی برخی مولفهها یا زیرعنصرها و نحوه ارتباط آنها با یکدیگر اختلاف دارند. هدف از این تحقیق معرفی و مقایسه الگوهای خلاقیت است که توسط آمابیل و اربن ارائه شده و همراه بررسی خلاقیت در اسلام و برداشت الگوی پیشنهادی از منابع اسلامی است. این مقاله با جمعآوری اطلاعات به روش توصیفیـتحلیلی و دلفی به این نتیجه میرسد که هر سه الگو با اختلافهایی در جزئیات، دستکم بر پایه اطلاعات عمومی و تخصصی، تجربه، تفکر و انگیزش اتفاق دارند. الگوی برداشتشده از منابع اسلامی علاوهبر این موارد، تسهیل بستر شخصیتی و محیطی مبتنیبر ایمان و روحیة تلاش را در پدیدآیی و رشد خلاقیت موثر میداند.
خلاصه ماشینی:
درنتیجه، این تحقیق درصدد پاسخ به این سؤالات است: مؤلفههای اساسی خلاقیت در اسلام کداماند؟ ارتباط آنها با یکدیگر چگونه است؟ این الگو چه تفاوتی با الگوهای موجود دارد؟ Novelty, Novel, New, Original Usfulness, Valuable, Appropriate, Adaptive Torrance Tests of Creative Thinking روش تحقیق تحقيق حاضر با ملاحظة هدف تحقيق، از نوع تحقيقات بنيادي و نظري (درمقابل کاربردي) بهحساب ميآيد (دلاور، 1380: ص 48).
از روش تحليل محتوا براي بررسي، توصيف، دستهبندي، مقايسه، و تجزيه و تحليل مفاهيم محتواي آشکار پيامهاي موجود در متون ديني مرتبط با خلاقیت استفاده شده است (شريعتمداري، 1388: ص 77) از این روش بهعنوان توصیفیـتحلیلی نیز یاد میشود که در آن اطلاعات لازم دربارة موضوعات و ريزموضوعات پژوهش ازطريق مطالعه و بررسي کتابها، مقالات، پاياننامهها و ساير آثار مکتوب و نيز تأمل و کنکاش در دادههاي گردآمده و انجام برخي عمليات پژوهشي ازقبيل شرح، تفسير، تحليل و ارائة الگو انجام میپذیرد (قراملکي، 1383: ص 34).
در این کلام حضرت برای نشاندادن آشنابودن خود به تمامي راهکارهای موجود و توجهدادن به معنای «حیله» از «الْحُوَّلُ الْقُلَّبُ» استفاده کردهاند و همچنانکه علامه مجلسی، آیتالله خویی و دیگران معنا کردهاند حضرت میرساند که با دگرگونی و تغییر زیادِ مسائل، به تمامي راه حلها اشراف دارد و علت عدم اجرای آنها مانع دیگری است (خویی، 1400 ق: ج4 ، ص194؛ مجلسی، 1403 ق: ج 34، ص 103)؛ علاوهبراین، حیله دربرگیرندۀ مؤلفههای خلاقیت ـ که در ادامه میآید ـ نیز است.