چکیده:
مقاله حاضر، نقش مؤلفههای برنامۀ درسی پنهان آموزش عالی بر بازتولید فرهنگی- اجتماعی را تبیین نموده است. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی است و از استنتاج مبتنی بر تحلیل مفاهیم و مفهومپردازی مجدد نتایج پژوهشهای پیشین، استفادهشده است. یافتهها نشان داد که نظریه بازتولید فرهنگی- اجتماعی، با مفهوم سرمایه فرهنگی و اجتماعی پیوند بسیار نزدیکی دارد. در این راستا، مؤلفههای برنامة درسی پنهان نظام آموزش عالی (استاد، دانشجو، برنامة درسی، روش تدریس، ارزشیابی، قوانین و مقررات و محیط فیزیکی دانشگاه) بازتولید طبقات اجتماعی بالا و پایین را در قالب برخورداری و محرومیت از فرصتها و امکانات آموزشی دانشگاهی به نحو مثبت و منفی در پیدارند. تبلور عینی این رخداد، متأثر از مؤلفههای برنامۀ درسی پنهان آموزش عالی، در تعدادی از استنادهای پژوهشی و نیز بحث فرصتهای آموزشی در نظام آموزش عالی، محسوس است.
خلاصه ماشینی:
با توجه به آنچه بحث شد، مي توان بيان کرد که در نهاد آموزش عالي ، دانشگاه به عنوان سازماني اجتماعي ، وظيفة تأمين نياز جامعه از نظر سرمايه انساني ، حفاظت و حراست از دستاوردهاي فکري ، علمي و فرهنگي و انتقال آن به نسل هاي آينده را بر 1 Ahola 2 Marxist عهده دارد؛ لذا برنامة درسي پنهان در نظام آموزش عالي ، که رسالت تربيت متخصصان و پژوهشگران را بر عهده دارد، داراي اهميت انکارناپذيري است ، و چنانچه به طرز شايسته به مطالعة بررسي و پژوهش براي کشف ابعاد ناشناخته اين برنامه ، که شامل وجوهي از تجارب آموزشي در ابعاد استاد، دانشجو، برنامة درسي ، روش تدريس ، ارزشيابي ، قوانين و مقررات و ساختار فيزيکي است ، پرداخته نشود، علاوه بر تقبل نتايج منفي پيش بيني نشده ، محصول دانشگاهي براي زندگي در عصر کنوني توانمندي مطلوب خود را از دست مي دهد.
در سال هاي اخير تحقيقات زيادي در زمينة آثار و پيامدهاي برنامة درسي پنهان صورت گرفته است ؛ ازجملة اين تحقيقات ، مي توان به پژوهش هاي مهرام و همکاران (١٣٨٥) «نقش مؤلفه هاي برنامة درسي پنهان در هويت علمي دانشجويان »، عليخاني و مهر محمدي (١٣٨٤) «بررسي پيامدهاي قصد نشده برنامة درسي پنهان ناشي از جو اجتماعي مدارس متوسطه اصفهان و راهکارهايي براي کاهش پيامدهاي منفي آن »، ايزدي ، شارع پور و قرباني قهرماني (١٣٨٨) «بررسي نقش برنامة درسي پنهان در ايجاد نگرش به اقتدار، تقويت هويت ملي و جهاني شدن »، بيان فر و همکاران (١٣٨٩) «تبيين اثر برنامة درسي پنهان مدارس بر بازده عاطفي يادگيري در دانش آموزان دورة راهنمايي »، کاظمي و مهرام (١٣٨٩) «کاوشي در عملکرد مديريت آموزشي به عنوان مؤلفه اي از برنامة درسي پنهان در تربيت ارزشي 1 دانش آموزان » اشاره کرد، و همچنين در پژوهش هاي خارجي نيز مي توان به ؛ آهولا 2 (٢٠٠٠) «برنامة درسي پنهان در آموزش عالي : چيزي براي ترس يا موافقت ؟»، فيشر 1.