چکیده:
نیاز مردم به پزشک، پرستار، بیمارستان و لوازم پزشکی از نیازهای اولیه و ضروری هر جامعه است و بهبود وضعیت درمانی می تواند موجب جلب توجه به بانیان این امور گردد. با توجه به این جایگاه است که امور درمانی یکی از ابزارهای نیرومند تبلیغاتی در مراکز میسیونری بود. در دوره قاجاریه و پس از انقلاب صنعتی در اروپا و گسترش دانش و تسهیل آمد و شد، اروپاییان به ایران مسافرت کردند. ارتباط نزدیک با اقشار گوناگون مردم در همه کشورها مورد توجه مبلغان مذهبی بوده است. این امر یکی از عواملی بود که مبلغان مذهبی سعی می کردند به تاسیس مراکز درمانی در ایران بپردازند. زنان راهبه نیز در این فعالیت های مذهبی سهیم بودند. در واقع نیاز به حضور آن ها به عنوان مبلغ در جوامع شرقی خاصه جوامع مسلمان برای پیشبرد مقاصد تبلیغی بیش از سایر نواحی جهان احساس می شد و همین امر از جمله عواملی است که در قرن 19 م./ 13 ق. به شروع فعالیت زنان مبلغ در سرزمین های شرقی انجامید. زنان راهبه از جمله گروه هایی بودند که به امور دندانپزشکی و مامایی و پرستاری پرداختند.
این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای صورت گرفته است. در زمینه یافته های تحقیق می توان گفت: مبلغان مذهبی، نقش مهمی در گسترش پزشکی دوره قاجار داشته اند.
این امر با توجه به نیاز زمانه و استقبال پادشاهان و مردم از پزشکان با گستردگی همراه بوده است. هدف از این پژوهش، روشن شدن بحث های تاریخ پزشکی ایران و تاثیراتی که اروپاییان بر تاریخ پزشکی ایران داشتند و همچنین رابطه مذهب و علم پزشکی است.
خلاصه ماشینی:
"تنها تصویری مبهم از فعالیت مبلغان کاتولیک مقیم ایران در اذهان باقی ماند، اما طولی نکشید که موضع گیریهای سیاسی دولت های اروپایی مانند انگلستان ، روسیه و فرانسه برای دسترسی به ذخائر موجود در هندوستان و همچنین وقوع تغییر و تحولات مذهبی در اروپا، تاریخ ایران را تحت تأثیر قرار داد و این کشور بار دیگر محل برخورد دولت های قدرتمند اروپایی و مقر فعالیت مبلغان مسیحی شد و چون در این ایام انجمن های پروتستان در اروپا سازمان یافته بودند، این بار این مبلغان پروتستان بودند که قسمت اعظم امر تبلیغ را در ایران بر عهده گرفتند (١)، البته تاریخچه فعالیت و حضور مبلغان پروتستان در ایران از سال های آغازین قرن سیزدهم قمری آغاز نمیشود، بلکه به گونه ای با تاریخچه هیأت های کاتولیک و هیأت های سیاسی و اقتصادی مقیم ایران ، در عصر صفویه و ادوار بعدی در هم آمیخته است .
٣ـ فعالیت پزشکی مبلغان در اصفهان و جلفای آن طی سال های آغازین اقامت بروس در جلفا، وی فعالیت خود را به ترجمه و تصحیح کتب مقدس ، نگهداری از ایتام و اداره مدرسه هیأت تبلیغ مسیحیت معطوف کرد، اما از آنجا که انجام امور پزشکی و بهداشتی همواره از شیوه ها و در واقع از مهم ترین ابزار کار مبلغان مسیحی بود، کمبود نیروی متخصص برای تصدی این امر به وضوح به چشم می خورد."