چکیده:
این مقاله با رویکرد تفسیر موضوعی و تحلیل مضامین آیات قرآن با استفاده از آراء مفسران به ویژه مفسران شیعه، به بررسی آن دسته از حقوق و تکالیف خانوادگی که به نقشهای همسری و مادری زن مرتبط میشوند و متضمن ثبوت وظیفهای بر عهده طرف مقابل(شوهر و فرزندان) هستند، میپردازد. یافتههای تحقیق نشان میدهند که قرآن کریم حقوق عاطفی، حق جنسی و حقوق مالی که شامل حق مهریه، حق نفقه و حق متعه(نحله) طلاق است را از مهمترین حقوق زن به عنوان همسر به شمار آورده و در مقابل، حمایت عاطفی، تمکین، امانتداری و نگهداشتن عدّه را از تکالیف اختصاصی وی در قبال شوهر محسوب کرده است. همچنین حق اطاعت، حق حمایت، حق احترام و حق حضانت و شیردهی از جمله حقوق زن به عنوان مادر و وظیفه حفظ و مراقبت، تعلیم و تربیت، حمایت و نظارت از مهمترین وظائف مادر در قبال فرزند از دیدگاه قرآن کریم هستند.
خلاصه ماشینی:
حقوق عاطفی همسر، حق جنسی همسر، تمکین، حمایت و نظارت مقدمه از آنجا که مسأله حقوق زن به عنوان حربهای برای تشویش افکار زنان مسلمان و زیر سؤال بردن جایگاه انسانی و اجتماعی زنان در اسلام، با عناوینی مانند مردمحور بودن اسلام و عدم توجه به حقوق زنان در جامعه اسلامی بهویژه در خانوادهها، از طرف روشنفکران غربگرا و طرفداران فمینیسم با استفاده از رسانهها و شبکههای مجازی که در اختیار دارند، به صورت گسترده و هدفمند مطرح میگردد؛ ضروری به نظر میرسد که مسأله مطروحه از منظر قرآن کریم مورد بحث و بررسی قرار گیرد تا دیدگاه واقعی اسلام ناب در این زمینه بر همگان روشن گردد؛ چراکه اگر مردم بهویژه خود زنان، نقش زنان در جامعه و حقوق و تکالیف آنها را از دیدگاه تنها کتاب آسمانی تحریفنیافته که تمام احکام و معارف آن در صورت پایبندی به آنها، موجب زندگی بادوام و بانشاط و سعادتمندی دنیوی و اخروی خواهد بود، بهدرستی درک نموده و با آن آشنا شوند، بیتردید میتوانند در راستای احقاق حقوق زنان و به تبع آن پیشرفت همهجانبه جامعه، بهخوبی ایفای نقش کنند.
«المرأه فی القرآن الکریم»(عباس محمود عقاد) و «مکانة المرأة فی القرآن الکریم والسنة الصحیحة» (محمد بلتاجی) و کتابهای دیگری مانند «دنیا المرأة» اثر سید محمدحسین فضل الله؛ «نظام حقوق زن در اسلام»(شهید مرتضی مطهری)؛ «زن در آئینه جلال و جمال» (آیت الله جوادی آملی) از جمله تحقیقاتی هستند که در این زمینه انجام گرفته است.
سایر حقوق مادر قرآن کریم علاوه بر حقوقی که مادران بر فرزندان خود دارند، برخی حقوق دیگر را برای آنها مقرر کرده و وظیفه ایفای این حقوق را بر عهده پدران یا نهادهای اجتماعی مسئول قرار داده است.