چکیده:
در سالهای گذشته، در محافل علمی به گردشگری دریاچهای، یکی از گونههای نوظهور گردشگری طبیعی، توجه فراوانی شده است. صاحبنظران رشتة گردشگری بر این عقیدهاند که دریاچهها ظرفیت بسیار زیادی برای جذب گردشگر دارند. شاید بتوان با اطمینان، عقیدة این صاحبنظران را واقعگرایانه تلقی کرد؛ زیرا واقعیت این است که تالابها یکی از بینظیرترین، زیباترین، بکرترین و شگفتانگیزترین پدیدههای طبیعی هستند که هریک جلوههایی بسیار بدیع، جالب، ناشناخته و پررمزوراز دارند. در این راستا تعدد دریاچهها در استان فارس مجموعة عناصر بههمپیوستة جذاب و دیدنی را برای گردشگران به نمایش میگذارد. بنابراین، هدف از پژوهش حاضر شناسایی و مکانیابی دریاچههای دارای توسعة گردشگری در استان فارس است. شناسایی مکانهای مستعد توسعة گردشگری دریاچهای نیازمند شناسایی و تجزیه و تحلیل معیارها، زیرمعیارها و گزینههای متعددی از لایههای اطلاعاتی است؛ از اینرو در پژوهش حاضر ابتدا لایههای اطلاعاتی لازم برای مکانیابی پهنههای مستعد توسعة گردشگری دریاچهای تهیه شد؛ سپس بهدلیل تفاوت در میزان تأثیرگذاری معیارها، زیرمعیارها و گزینهها، 20 نفر از اساتید و کارشناسان خبره درزمینة گردشگری به مقایسة دودویی این مؤلفهها پرداختند و وزن نهایی هریک از آنها با الگوی تحلیل سلسلهمراتبی (AHP) محاسبه شد؛ سپس باتوجهبه وزن نهایی زیرمعیارها و گزینهها، لایههای اطلاعاتی در محیط نرمافزار GIS تلفیق شد. نتایج حاصل از تلفیق و رویهمگذاری لایهها اطلاعاتی نشان داد که مکانهای (دریاچههای) دارای توسعة گردشگری در استان فارس، اولویتبندی برای توسعه دارند؛ بهطوریکه از دریاچههای بررسیشده؛ دریاچههای پریشان، هرم و کاریان و هیرم در پهنة بسیار مناسب، دریاچة دشت ارژن، در پهنههای بسیار مناسب و مناسب، مهارلو، طشک و بختگان، در پهنههای مناسب و دریاچة کافتر در پهنههای مناسب و بسیار نامناسب برای توسعة گردشگری دریاچهای قرار میگیرند.
خلاصه ماشینی:
شناسايي مکان هاي مستعد توسـعۀ گردشگري درياچه اي نيازمند شناسايي و تجزيه و تحليل معيارهـا، زيرمعيارهـا و گزينـه هـاي متعـددي از لايـه هـاي اطلاعاتي است ؛ از اين رو در پژوهش حاضر ابتدا لايه هاي اطلاعاتي لازم براي مکان يـابي پهنـه هـاي مسـتعد توسـعۀ گردشگري درياچه اي تهيه شد؛ سپس به دليل تفاوت در ميزان تأثيرگذاري معيارها، زيرمعيارها و گزينه هـا، ٢٠ نفـر از اساتيد و کارشناسان خبره درزمينۀ گردشگري به مقايسۀ دودويي اين مؤلفه ها پرداختند و وزن نهايي هريک از آن هـا با الگوي تحليل سلسله مراتبي (AHP) محاسبه شد؛ سپس باتوجه بـه وزن نهـايي زيرمعيارهـا و گزينـه هـا، لايـه هـاي اطلاعاتي در محيط نرم افزار GIS تلفيق شد.
(رجوع شود به تصویر صفحه ) شکل - ٦: وزن هاي نهايي حاصل از مقايسۀ زوجي زيرمعيارهاي ظرفيت هاي ارتباطي از ديدگاه کارشناسان گردشگري - منبع : يافته هاي پژوهش ، ١٣٩٣ وزن دهي به گزينه هاي بررسي شده و تعيين وزن نرمال براي هر گزينه هرکدام از گزينه هاي بررسي شده همان گونه که ميزان اثرگـذاري متفـاوتي دارنـد، در شناسـايي پهنـه هـاي مسـتعد توسعۀ گردشگري درياچه اي نيز سهيم اند؛ از اين رو در پژوهش حاضـر، پـس از مقايسـۀ زوجـي و شناسـايي ميـزان اثرگذاري گزينه ها، وزن اوليۀ هريک از آنها محاسبه شده است و در مرحلۀ پاياني فرايند تحليل سلسـله مراتبـي، وزن نهايي هر گزينه با ضرب وزن زيرمعيارها در وزن اوليۀ هريک از گزينه هاي مربوط به خود به صورت جداگانه ، بـراي استفاده در محيط GIS به دست آمد که در ستون وزن نرمال مشاهده ميشود (جدول ٢).
نتايج حاصل از تحليل و رويهم گذاري نقشه هاي نهايي در محيط GIS نشان ميدهند که مکان هاي مستعد توسعۀ گردشگري درياچه اي در استان فارس اولويـت بنـدي براي توسعه دارند.