چکیده:
ﻋﺪم درک ﺻﺤﯿﺢ از ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ اﺻﯿﻞ اﺳﻼﻣﯽ، رﯾﺸﻪ اﻧﺤﺮاﻓﺎﺗﯽ ﺷﺪه ﮐﻪ ﮔﺮﯾﺒﺎن ﺟﻬﺎن اﺳﻼم را ﮔﺮﻓﺘﻪ و دﺷﻤﻨﺎن اﺳﻼم از اﯾﻦ ﻓﺮﺻﺖ در ﺟﻬﺖ اﺳﻼم ﻫﺮاﺳﯽ، ﺑﻬﺮهﻫﺎی ﻓﺮاوان ﺑﺮدهاﻧﺪ. در اﯾﻦ ﻣﺠﺎل، ﻓﺮﺻﺖ ﭘﯿﺪا ﮐﺮدهاﯾﻢ ﺗﺎ از ﭼﻬﺎر ﻣﻔﻬﻮم اﺳﺎﺳﯽ ﯾﻌﻨﯽ: »اﺳﻼم«، »اﯾﻤﺎن«، »ﮐﻔﺮ« و »ﻧﻮاﻗﺾ
اﻻﺳﻼم« ﺑﺤﺚ ﮐﻨﯿﻢ و دﯾﺪﮔﺎه ﻓﻘﻬﺎی اﺳﻼم را در اﯾﻦ ﺑﺎره ﺟﻮﯾﺎ ﺷﻮﯾﻢ. در واﻗﻊ آﻧﭽﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻧﮕﺎﺷﺘﻦ اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ واداﺷﺖ، اﺣﮑﺎم ده ﮔﺎﻧﻪای اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻮﻫﺎب )م١٢٠۶ق(، ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »ﻧﻮاﻗﺾ اﻻﺳﻼم« ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻓﺘﻮا داده اﺳﺖ، اﺣﮑﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ آن، ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از داﯾﺮه اﺳﻼم ﺧﺎرج و ﮐﻔﺮ آﻧﺎن ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﮔﺮدد. ﺑﺮ اﺳﺎس آﻣﻮزهﻫﺎی اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﮐﻪ ﻫﻢ اﮐﻨﻮن در ﻣﺪارس و داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎی رﯾﺎض و ﺷﻬﺮﻫﺎی دﯾﮕﺮ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺗﺪرﯾﺲ ﻣﯽﺷﻮد، ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در داﯾﺮه ﺗﮑﻔﯿﺮ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ و ﻗﺘﻞ آﻧﺎن واﺟﺐ اﺳﺖ، و از اﯾﻨﺠﺎ ﺿﺮورت ﻧﮕﺎرش ﻣﻘﺎﻟﻪای در ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺧﺮوج از دﯾﻦ ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ روﺷﻦ ﻣﯽﺷﻮد. اﮐﻨﻮن ﺑﯿﺸﺘﺮ درﮔﯿﺮیﻫﺎ و ﮐﺸﺘﺎرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ از ﻓﺮﻗﻪﻫﺎی ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ وﻫﺎﺑﯿﺖ، از ﻗﺒﯿﻞ داﻋﺶ، ﺟﺒﻬﺔ اﻟﻨﺼﺮة، اﻟﻘﺎﻋﺪه، ﻃﺎﻟﺒﺎن، در ﺟﻬﺎن اﺳﻼم ﻣﺮﺗﮑﺐ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت ﮐﺘﺎب ﻣﺬﮐﻮر اﺳﺖ. ﺑﺪﯾﻬﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻓﻮق، ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی اﺳﻼم و ﮐﻔﺮ را روﺷﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﺑﺪﯾﻦوﺳﯿﻠﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺗﮑﻔﯿﺮ، ﻣﻌﻨﺎی واﻗﻌﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ داد.
خلاصه ماشینی:
"بر اساس این حدیث، معیار مسلمان شدن حداکثر چهار چیز است گرچه بیشتر علماء و فقهاء، تنها شهادتین را موجب تشرف به دین مقدس اسلام معرفی میکنند، و حتی برخی از علما میگویند که فقط اقرار به کلمه توحید، برای مصون ماندن از قتل کافی است (ابن حجر، بیتا، ج12، ص247)، ولی ملاک مسلمان شدن، هر چه باشد از چهار موردی که در حدیث بالا نقل شد، بیشتر نیست.
به گفته ابنتیمیه، در این آیه دو چیز موضوع سخن پیامبر است، یکی «ایمان» و دیگری «اسلام» که موجب احترام خون انسان میگردند، چنانکه در جای دیگر نیز ایمان به آیات قرآن و اسلام را ملاک ورود به بهشت قرار داده است (ابن تیمیه، 1404ق، ج2، ص225).
وی در جای دیگر میگوید: هر گاه در ایمان شخصی تردید حاصل شود، نباید او را تکفیر کرد؛ زیرا تکفیر را کسانی انجام میدهند که جهل بر آنها غلبه کرده است (ابن تیمیه، بیتا، ص345)، پس چگونه است که پیروان او مسلمانان را تکفیر میکنند؟ وی همچنین میگوید: اهل سنت و جماعت اتفاق دارند که پیامبر اکرم9 اهل کبائر را شفاعت خواهد کرد و خداوند أحدی از اهل توحید را مخلد در آتش نخواهد داشت (سیدشرف الدین، بیتا، ص37) شیخ حجاز «عبدالعزیز بن باز» نیز همین عقیده را داشته و میگوید: اصل این است که نباید مسلمانی را که رو به قبله نماز میخواند، مانند ما خدا را واحد میداند و از رسول اسلام پیروی میکند، تکفیر کرد (بن باز، 1429ق، ج2، ص697)."