چکیده:
هدف: اعضای هیئت تحریریه از جایگاه بسیار مهم و تاثیرگذاری در جوامع علمی برخوردارند. هدف از پژوهش حاضر مطالعه ترکیب و ماهیت میان رشته ای اعضای هیئت تحریریه مجله های مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در گروه علوم انسانی و اجتماعی است.
روش پژوهش: این پژوهش به صورت کاربردی و با استفاده از شاخص های علم سنجی انجام شده است. جامعه پژوهش از 518 مجله ایرانی در 18 حوزه موضوعی مختلف علوم انسانی و اجتماعی تشکیل شده است که اطلاعات مربوط به اعضای هیئت تحریریه آنها با مراجعه به وب سایت مجله ها قابل دسترسی و ملاحظه بود. همچنین داده های مربوط به شبکه استنادی مستقیم حوزه های موضوعی، از پایگاه وب علوم گردآوری شد.
یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد 2573 پژوهشگر در 5188 منصب عضویت هیئت تحریریه مجله ها حضور داشته اند (میانگین 10 عضو برای هر مجله). بیشترین میزان حضور اعضای هیئت تحریریه وابسته به موسسه های خارجی، مربوط به مجله های حوزه ادبیات و زبان ها (97/12%) است. به طورکلی پژوهشگرانی از 33 کشور دنیا در ترکیب هیئت تحریریه مجله های علوم انسانی کشور حضور دارند که بیشترین عضویت متعلق به کشورهای آمریکا، انگلستان و فرانسه است. از سوی دیگر، پژوهشگرانی از 157 موسسه خارجی و 148 موسسه داخلی در ترکیب هیئت تحریریه مجله های علوم انسانی کشور حضور دارند که پژوهشگران دانشگاه های تهران، علامه طباطبایی و آزاد اسلامی در این زمینه بیشترین سهم را دارند. بررسی مرتبه علمی اعضای هیئت تحریریه مجله ها نشان می دهد 64/10% مرتبه استادیاری، 45/43% مرتبه دانشیاری و 91/45% مرتبه استادی دارند. همچنین یافته ها بیانگر این است که 8/58% پژوهشگران تنها در هیئت تحریریه یک مجله عضویت داشته اند. بیشترین حضور اعضای هیئت تحریریه با تخصص هایی متفاوت از موضوع مجله ها، مربوط به مجله های حوزه کتابداری و آرشیو است. به بیان دیگر 4/37% اعضای هیئت تحریریه مجله های حوزه کتابداری و آرشیو دارای تخصص در رشته های دیگر هستند.
نتیجه گیری: پژوهش حاضر نشان داد میان تنوع تخصص اعضای هیئت تحریریه مجله ها و ماهیت میان رشته ای آن حوزه، تناسب و رابطه آماری معناداری وجود ندارد.
خلاصه ماشینی:
از آنجا که مقالههای پژوهشی دارای رویکرد میانرشتهای میتوانند برای قشر عظیمی از پژوهشگران حوزههای موضوعی مختلف جالب باشند، احتمال خواندن و بهتبع آن استناد به این مقالهها نیز بیشتر بوده و این امر میتواند در افزایش شاخصهای علمسنجی مجلههای علمی نظیر ضریب تأثیر<FootNote No="70" Text=" Impact Factor"/> نیز مؤثر باشد (لیدسدورف و رافولز<FootNote No="71" Text=" Leydesdorff &amp;amp; Rafols"/>، 2011).
آنچه زمینهساز پژوهش حاضر شد، پاسخگویی به این پرسش بود که آیا میان تنوع تخصص اعضای هیئت تحریریه مجلهها و ماهیت میانرشتهای آن حوزه تناسبی وجود دارد؟ مرور پژوهشهای پیشین نشان میدهد تاکنون تنوع ترکیب اعضای هیئت تحریریه مجلهها و همخوانی آن با ماهیت میانرشتهای حوزههای موضوعی مختلف، مغفول مانده و کمتر پژوهشی با چنین رویکردی مسئلۀ میانرشتگی علوم را مورد مطالعه قرار داده است.
در تنها مورد بازیابیشده «عرفانمنش و نوجوان» (1395) در مطالعۀ میزان رؤیتپذیری بینالمللی مجلههای ایرانی نمایهشده در پایگاه گزارش استنادی مجلات<FootNote No="72" Text=" Journal Citation Reports (JCR)"/>، ترکیب اعضای هیئت تحریریه این مجلهها را نیز بررسی کردند.
«نیسونگر»<FootNote No="80" Text=" Nisonger"/> (2002) در مطالعۀ تعدادی از مجلههای حوزههای علوم سیاسی، بازرگانی و ژنتیک بیان میکند که ماهیت بینالمللی ترکیب اعضای هیئت تحریریه مجلهها و حضور افرادی از کشورهای مختلف الزاما تأثیر مثبتی بر عملکرد کیفی این مجلهها نداشته است.
بررسی ترکیب بینالمللی هیئت تحریریه مجلههای علوم انسانی کشور نشان داد بیشترین میزان حضور پژوهشگران وابسته به مؤسسات خارجی مربوط به مجلههای حوزه ادبیات و زبانها (97/12%) بوده است که با توجه به ماهیت مجلههای این حوزه، منطقی بهنظر میرسد.