چکیده:
آزاداندیشی دینی و نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه، حاصل پیروزی گفتمان اسلام سیاسی پس از انقلاب و به حاشیه رفتن گفتمان غرب گراست. اما مسئله اینجاست که رقابت غرب گرایی با گفتمان اسلام سیاسی بعد از سه دهه که از پیروزی انقلاب اسلامی می گذرد، در عرصه فرهنگی ادامه یافته و محیط دانشگاه مرکز این فعالیت هاست. از همین رو، مقام معظم رهبری در برهه های زمانی مختلف با درایت و آینده نگری در فرامین خود، بر ضرورت ترویج آزاداندیشی دینی و برگزاری کرسی های آزاداندیشی در دانشگاه تاکید فرموده اند.
هدف: هدف اصلی نوشتار حاضر این بود که ضمن بررسی دیدگاههای گفتمانهای رقیب در خصوص مفهوم آزاداندیشی در محیط دانشگاهی پس از انقلاب، نقش و موضع نهاد رهبری در زمینه آزاداندیشی در دانشگاه را تبیین کند.
روش: روش پژوهش حاضر، کیفی از نوع تحلیل گفتمان لاکلائو و موفه است.
یافته ها: یافته هاگویای آن است که نهاد رهبری در دانشگاه، «نشانه» آزاداندیشی را در کنار نشانه های اسلام، عدالت، علم، معرفت، پیشرفت فنی و فناورانه و ارزشهای دینی مفصل بندی کرده و از آزاداندیشی در دانشگاه، تعریف مورد توافق گفتمان اسلام سیاسی را ارائه می دهد که سازگار با فرهنگ اسلامی- ایرانی است.
نتیجه گیری: نتیجه پژوهش این است که مرزبندی های گفتمانی که به وسیله نهاد با برگزاری کرسی های آزاداندیشی دینی در دانشگاه دنبال می شود، منجر به زمینه ساز آن است تا دانشجویان و اساتید، محور بحث های گفتمانی و اهداف گفتمان های رقیب را در ترویج آزاداندیشی غربی شناخته و در برابر آن موضع گیری مناسب داشته باشند.
Objectives: Religious free thinking and supreme leader's institute in university is the fruit of Islamic political discourse triumph over the western discourse after the victory of Islamic revolution. The main theme of the present article is to clarify the role and place of supreme leader's institute on religious free thinking in university and the views of other discourses. The main question of the survey: what is the role and function of supreme leader's institute in developing religious free thinking among discourse competition inside universities?
Method: The method of the present research is qualitative and discourse analyzes based on laclau and mouffe، s discourse theory.
Results: The results of the research indicate that supreme leader's institute concentrates on free thinking in universities as a sign beside other sighs of Islamic views such as justice، science، knowledge، technical development and religious values.
Conclusion: The author of the paper concludes free thinking in universities has to be in accordance with Islamic political discourse and Iranian –Islamic culture.
خلاصه ماشینی:
یافتهها: یافتههاگویای آن است که نهاد رهبری در دانشگاه، «نشانۀ» آزاداندیشی را در کنار نشانههای اسلام، عدالت، علم، معرفت، پیشرفت فنی و فناورانه و ارزشهای دینی مفصلبندی کرده و از آزاداندیشی در دانشگاه، تعریف مورد توافق گفتمان اسلام سیاسی را ارائه میدهد که سازگار با فرهنگ اسلامی- ایرانی است.
بر همین اساس، گفتمان اسلام سیاسی حاصل مرزبندیهایی بود که متفکران و روحانیون شیعه قبل از انقلاب به رهبری امام(ره) برای تعریف خودی و غیرخودی بر اساس ارزشهای دینی در عرصۀ فرهنگی-اجتماعی ایران انجام داده، جامعۀ مدنی خاص خود را تربیت کردند.
لذا شناخت و بررسی آزاداندیشی دینی در فرهنگ اسلامی- ایرانی در این دوره توسط گفتمان اسلام سیاسی در برابر آزاداندیشی مبتنی بر فرهنگ غربی که در گفتمان غربگرا مطرح شده بود، وارد عرصۀ جدیدی از رقابتهای گفتمانی ایران شد.
بر این اساس، اولویت اول تعریف آزاداندیشی دینی در گفتمان اسلام سیاسی، شناخت مبانی هستیشناسی فرهنگ اسلامی- ایرانی و تعریف آن است.
لذا گفتمان اسلام سیاسی با استفاده از این چهار منبع، اصول فرهنگ اسلامی- ایرانی را بر مبنای قرآن و سنت، بر اساس نیازهای زمانه و با عقلانیت دینی تعریف میکند.
به واقع؛ تأسیس نهاد در دانشگاه، با تأکید بر آزداندیشی دینی، نمودی از تلاش گفتمان اسلام سیاسی برای عینیت یافتن آرمانهای انقلابی بود که از اول انقلاب، در مباحثی مانند ترویج فرهنگ اسلامی- ایرانی، وحدت حوزه و دانشگاه و ترویج آزاداندیشی دینی مطرح میشد.
لذا میتوان نتیجه گرفت که گفتمان اسلام سیاسی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی برای جلوگیری از ترویج آزاداندیشی غربی در دانشگاه، سه رویکرد اتخاذ کرده است: 1.