چکیده:
الگوی ساخت کالبدی را میتوان سادهترین راه در راستای دستیابی به شکلگیری همبستگی اجتماعی دانست. بیتردید کیفیت کالبدی شهر در میزان و چگونگی برقراری روابط اثرگذار خواهد بود؛ به عبارت دیگر، روابط اجتماعی موجود در شهر، روح محله را زنده میسازد و بدون شک، کمیت و کیفیت آن، در گرو سلامت کالبد محله خواهد بود. تعاملات اجتماعی موجود درمحله ها در مقایسه با سایر شبکههای اجتماعی، موثرترین عاملی است که در نتیجهی آن، همبستگی اجتماعی حاصل میشود. عاملی که در سطح محلهها به ایجاد همبستگی اجتماعی کمک میکند، کیفیت ساختار کالبدی این مکانها است که حضورپذیری ساکنان و به تبع آن شکلگیری تعاملات اجتماعی را به دنبال دارد. در این راستا، هدف اصلی پژوهش، نقش ساختار کالبدی بر شکلگیری همبستگی اجتماعی محلهی قصردشت شهر شیراز در نظر گرفته شده است. روش مورد استفاده در این پژوهش، توصیفی-تحلیلی و از نوع کاربردی است که در محلهی قصردشت شیراز با جمعیت 7302 نفر و نمونهی قابل تعمیم 365 نفر مورد بررسی قرارگرفته است. دادهها با استفاده از نرم افزار spss و از طریق ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون گام به گام مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتهاند. نتایج نشان میدهد که تأثیر مؤلفههای همبستگی اجتماعی و رابطهی آنها با ساختار کالبدی معنادار است. همچنین از میان 4 مؤلفهی همبستگی اجتماعی، وحدت اجتماعی، مشارکت و احساس تعلق، وحدت اجتماعی، بیشترین تأثیر و احساس تعلق، کمترین تأثیر را بر همبستگی اجتماعی دارند.بنابر آنچه گفته شد، در محلههایی که مناسبات اجتماعی در طول سالیان به واسطهی روابط چهره به چهره میان ساکنان شکل گرفته است، درجه بالاتری از اعتماد، امنیت، کنش متقابل، همبستگی و انسجام اجتماعی وجود دارد.
خلاصه ماشینی:
عاملی که در سطح محله ها به ایجاد همبستگی اجتماعی کمک میکند، کیفیت ساختار کالبدی این مکان ها است که حضورپذیری ساکنان و به تبع آن شکل گیری تعاملات اجتماعی را به دنبال دارد.
در این راستا، هدف اصلی پژوهش ، نقش ساختار کالبدی بر شکل گیری همبستگی اجتماعی محله ی قصردشت شهر شیراز در نظر گرفته شده است .
در حقیقت ، از آن جا که در نظریه های همبستگی اجتماعی، روابط چهره به چهره و تعاملات اجتماعی از مؤلفه های اصلی به شمار میروند، در صورتی که ساختار کالبدی محله بتواند به روابط چهره به چهره کمک نماید، میتواند به عنوان راهکاری در جهت ایجاد و تقویت پیوندها و روابط اجتماعی مورد توجه ویژه قرار گیرد (قنبران وجعفری،١٣٩٣: ٦-٢)؛ به عبارت دیگر، شیوه ی برنامه ریزی و طراحی فیزیکی محله را میتوان بر شکل گیری همبستگی اجتماعی مؤثر دانست (پورمحمدی و همکاران ،١٣٨٩: ٢٠-٢ ).
با توجه به شرایط و وضعیت محله قصردشت میتوان با ساختار کالبدی متناسب ، تأثیر به سزایی بر شکل گیری همبستگی اجتماعی گذاشت و مرکزیت و محوریت محدوده به عنوان یکی از محله های قدیمی شیراز میتواند بر تعاملات و تردد افراد در این محدوده بسیار موثر باشد.
در مرحله ی اول برای سنجش معناداری رابطه ی بین متغیرهای مستقل و وابسته ی تحقیق ، از آزمون ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد که نتایج آن به شرح زیر است : به نظر میرسد بین همبستگی اجتماعی و ساختار محله ی طراحی شده بر پایه ی مشارکت ، احساس تعلق و وحدت اجتماعی، رابطه ی معنا وجود دارد.